Η μέθοδος του χημικού ευνουχισμού έχει χρησιμοποιηθεί με διάφορες μορφές, είτε αναγκαστικά ως ποινή είτε ως τρόπος για τους παραβάτες να μειώσουν τον χρόνο φυλάκισής τους σε πολλές χώρες από την Αργεντινή μέχρι την Πολωνία και τη Ρωσία. Τι λένε οι επικριτές
Κράτη μέλη της ΕΕ καταφεύγουν στη μέθοδο του χημικού ευνουχισμού για να καταπολεμήσουν τη σεξουαλική βία και τους κατά συρροή παραβάτες. Στις περισσότερες χώρες ο χημικός ευνουχισμός δεν μπορεί να επιβληθεί ως υποχρεωτική ποινή, αλλά μπορεί να οριστεί από τα ποινικά δικαστήρια ως μία από τις προϋποθέσεις για τη μείωση της ποινής ή την αποφυλάκιση.
Ωστόσο, αρκετές χώρες στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, προτείνουν ευνουχισμό σε πιθανούς και καταδικασμένους σεξουαλικούς παραβάτες — ως μία μορφή διαχείρισης, όχι ως τιμωρία, και μόνο σε εθελοντική βάση. Στην Πολωνία που έχει μία απο τις πλέον σκληρές νομοθεσίες για τους παιδοβιαστες στην Ευρώπη, η μθοδος εφαρμόζεται σε άνδρες που βιάζουν παιδιά ή μέλη της οικογένειας. Εκτός γηραιάς ηπείρου, στην Ταϊλάνδη και το Πακιστάν μεταξύ άλλων οι σεξουαλικοί εγκληματίες ειναι αντιμέτωποι με τον χημικό ευνουχισμό.
Τι είναι ο χημικός ευνουχισμός;
Οι χημικοί ευνουχισμοί χρησιμοποιούνται για τη μείωση των επιπέδων των ανδρικών ορμονών ή των ανδρογόνων. Η μέθοδος περιλαμβάνει τη χορήγηση φαρμάκων που μειώνουν τη λίμπιντο και ως εκ τούτου υπάρχουν ελπίδες ότι θα μειωθεί και η σεξουαλική δραστηριότητα. Το φάρμακο που εμπλέκεται στον χημικό ευνουχισμό χορηγείται μέσω φαρμακευτικής αγωγής από το στόμα ή με ένεση.
Οι επιπτώσεις των χημικών ευνουχισμών είναι αναστρέψιμες. Διαρκούν για όσο διάστημα χορηγείται το φάρμακο. Αλλά μόλις ο λήπτης σταματήσει να παίρνει το φάρμακο, τα επίπεδα των ορμονών επανέρχονται στο φυσιολογικό. Οι πολέμιοι του χημικού ευνουχισμού επισημαίνουν τους κινδύνους που ενέχει η μακροχρόνια χρήση του χημικού ευνουχισμού. Αυτά περιλαμβάνουν υψηλότερη ευαισθησία στην οστεοπόρωση, καρδιαγγειακές παθήσεις και μειωμένο μεταβολισμό γλυκόζης και λιπιδίων.
Οι επιπτώσεις σε άτομα με αποκλίνουσες συμπεριφορές είναι σχετικά άγνωστες. Ο χημικός ευνουχισμός μπορεί επίσης να αποδειχθεί δαπανηρός, καθώς δεν είναι μια εφάπαξ θεραπεία, αλλά απαιτεί τακτικές παρεμβάσεις, πράγμα που σημαίνει ότι η αστυνομία θα βασίζεται σε αυτές τις ποινές για χημικό ευνουχισμό κάνοντας τακτικά ταξίδια στις αρχές για περαιτέρω θεραπεία.
«Υπάρχουν ενδείξεις ότι λειτουργεί, αλλά δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία που να αποδεικνύουν πόσο αποτελεσματικός είναι», είπε στη DW ο Γιούργκεν Μίλερ, νευρολόγος και ιατροδικαστής από το Γκέτινγκεν. Μέχρι σήμερα, δεν έχει διεξαχθεί καμία διεθνής μελέτη που θα μπορούσε να αξιολογήσει αποτελεσματικά την επιτυχία αυτής της θεραπείας.
Xώρες που επιτρέπουν τον χημικό ευνουχισμό
Η Ταϊλάνδη ενέκρινε φέτος το καλοκαίρι τον χημικό ευνουχισμό, σε μία προσπάθεια να καταπολεμήσει τα σεξουαλικά εγκλήματα. Χώρες όπως η Νότια Κορέα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Τσεχία, η Εσθονία, η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν υιοθετήσει αυτή τη μορφή τιμωρίας εδώ και πολύ καιρό.
Η Νότια Κορέα ψήφισε το νόμο το 2011 που στόχευε ιδιαίτερα στη μείωση της απειλής των σεξουαλικών εγκλημάτων με θύματα παιδιά. Η Τσεχική Δημοκρατία είναι η μόνη χώρα που πραγματοποιεί χειρουργικό ευνουχισμό όπου αφαιρούνται χειρουργικά οι ορμονοπαραγωγοί αδένες. Ο νόμος εισήχθη το 1966.
Στις ΗΠΑ, επτά πολιτείες (Καλιφόρνια, Φλόριντα, Γκουάμ, Αϊόβα, Λουιζιάνα, Μοντάνα και Ουισκόνσιν) έχουν νομιμοποιήσει τον χημικό ευνουχισμό. Η Ουκρανία χρησιμοποίησε τη μέθοδο το 2019 και ο νόμος λέει ότι οι αρχές, εάν χρειαστεί, έχουν ακόμη και τη δύναμη να ασκήσουν βία στον κατάδικο για να υποβληθεί στη διαδικασία, σύμφωνα με έκθεση του TRTWorld.
Το Πακιστάν συζητά εάν πρέπει να εισαγάγει τον «χημικό ευνουχισμό» ως τιμωρία για σεξουαλική κακοποίηση. Η ισόβια κάθειρξη και η θανατική ποινή είναι οι τρέχουσες επιλογές τιμωρίας για βιαστές και παιδόφιλους σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα της χώρας. Αλλά η χώρα εξετάζει πρόσθετα μέτρα μετά την πανεθνική οργή ως απάντηση στον αυξανόμενο αριθμό περιπτώσεων βιασμού.
Σοβαρές παρενέργειες και ηθικές πτυχές
Ο χημικός ευνουχισμός έχει βρεθεί ότι είναι αποτελεσματικός στη μείωση της σεξουαλικής ορμής. Αυτό όμως δεν αποτρέπει τη σεξουαλική βία ή την επιθετική συμπεριφορά. Ακόμη και η μείωση του επιπέδου τεστοστερόνης στο μηδέν δεν εξαλείφει τις πιθανότητες νέας εγκληματικής δράσης.
«Δεν χρειάζεται να έχει κανείς ορμές για να μπορεί να κακοποιήσει ένα παιδί ή να βιάσει έναν άνθρωπο», εξηγεί ο κοινωνιολόγος Aντρέι Κόνινγκ από το Πανεπιστήμιο του Ντόρτμουντ. Ακόμα κι αν οι άντρες που δεν μπορούν να διεισδύσουν, μπορούν να επιδείξουν επιθετική και προβληματική συμπεριφορά. Ο «χημικός ευνουχισμός» δεν είναι μια γρήγορη διαδικασία, τα φάρμακα συνταγογραφούνται για ορισμένο χρονικό διάστημα ή επ' αόριστον. Είναι πιθανό να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και του κινδύνου οστεοπόρωσης, μεταξύ άλλων.
Στη Γερμανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ο ευνουχισμός βασίζεται σταθερά στη συναίνεση. Χορηγείται σε σεξουαλικούς παραβάτες σε εθελοντική βάση. «Ορισμένοι δράστες αισθάνονται μια ορισμένη ποσότητα ενοχής και αηδίας για τις πράξεις τους· γι' αυτούς, αυτή (χημική θεραπεία) είναι ένα είδος εξιλέωσης», δήλωσε στη DW ο ιατροδικαστής Κάλουμ Ρος από το νοσοκομείο Broadmoor στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Η θεραπεία με φάρμακα είναι πάντα ενσωματωμένη στη συμπεριφορική θεραπεία ή την ψυχοθεραπεία», εξηγεί ο Μιούλερ. Δεν αρκεί από μόνη της η χημική θεραπεία που εξασθενεί την κίνηση, προσθέτει, αυτή είναι μόνο μία από τις πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των σεξουαλικών παραβατών.
Η χρησιμοποίηση της φαρμακευτικής αγωγής ως τιμωρία είναι μια «πολύ, πολύ προβληματική» ιδέα, προειδοποιεί, χαρακτηρίζοντάς την αμφισβητήσιμη «από ιατροηθική άποψη». Το αν οι παραβάτες επιλέγουν τον ευνουχισμό σε μια γνήσια προσπάθεια αλλαγής είναι δύσκολο να αποτιμηθεί προειδοποιεί ο κοινωνιολόγος Kόνινγκ. Τα άτομα δεν μπορούν να εξαναγκαστούν να το υποστούν, αλλά αν τους προσφερθεί κάποια ελευθερία, είναι πιο πιθανό να «προσφερθούν εθελοντικά», πρόσθεσε.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, για παράδειγμα, οι κρατούμενοι έχουν παραδεχτεί ότι θα επέλεγαν τη θεραπεία, εάν θεωρούσαν ότι θα μπορούσε να μειώσει τον χρόνο φυλάκισής τους ή να τους βοηθήσει να εξασφαλίσουν την πρόωρη αποφυλάκισή τους. Ωστόσο: «Ο χημικός ευνουχισμός δεν πρέπει να υποκαθιστά τη μεταρρύθμιση του σωφρονιστικού συστήματος», προειδοποιεί ο Tόμας Ντάγκλας, καθηγητής εφαρμοσμένης φιλοσοφίας στο Oxford Uehiro Center for Applied Ethics. Υποστηρίζει προγράμματα αποκατάστασης των παραβατών και την επανένταξή τους στην κοινωνία.
Χημικός εναντίον χειρουργικού ευνουχισμού
Η Ευρώπη έχει χρησιμοποιήσει τόσο τον χειρουργικό όσο και τον «χημικό ευνουχισμό» στο παρελθόν και στο παρόν, αλλά μόνο για ορισμένους επιθετικούς, βίαιους σεξουαλικούς παραβάτες. Η Τσεχία είναι η μόνη χώρα που ακολουθεί τη χειρουργική οδό.
«Αυτός είναι ο μόνος αξιόπιστος τρόπος αντιμετώπισης των πιο επιθετικών από τους παραβάτες», είπε στη DW η κοινωνιολόγος Κατερίνα Λίσκοβα από το Πανεπιστήμιο Masaryk. Ο αριθμός των σεξουαλικών παραβατών που επιλέγουν τον χειρουργικό ευνουχισμό είναι μικρός, τόνισε η Λίσκοβα: «Είναι ένας μικρός αριθμός ανδρών και το επιλέγουν οικειοθελώς», είπε.
Μέχρι το 2012, η Γερμανία, επίσης, πρόσφερε στους σεξουαλικούς παραβάτες τη δυνατότητα χειρουργικού ευνουχισμού. Όμως η πρακτική αυτή καταργήθηκε ως απάντηση στην κριτική της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Τιμωρίας.
Η Γερμανία προσφέρει «χημικό ευνουχισμό» ως επιλογή σε ιατροδικαστικά ψυχιατρικά περιβάλλοντα για σεξουαλικούς παραβάτες που είναι ψυχικά άρρωστοι και επικίνδυνοι και φιλοξενούνται σε νοσοκομεία υψηλής ασφάλειας. Περίπου το 25% των ασθενών στα ιατροδικαστικά νοσοκομεία λαμβάνουν φάρμακα για «χημικό ευνουχισμό» μόνο σε εθελοντική βάση, σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Andrej König. Δεν υπάρχουν ωστόσο στατιστικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η θεραπεία μειώνει σίγουρα την πιθανότητα υποτροπής.
