Πού βρίσκεται κρυμμένη η ριζοσπαστική Αριστερά της Γηραιάς Ηπείρου στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα; ● Παρότι συμμετείχε σε κυβερνήσεις χωρών της Ε.Ε., σήμερα η Ακροδεξιά δίνει απαντήσεις σε εκατομμύρια Ευρωπαίους ● Οι περιπτώσεις της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας
Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις. Ξεχειλωμένο, πολύσημο αλλά και ελπιδοφόρο είναι το επίθετο «ριζοσπαστικός» στην τρέχουσα πολιτική φρασεολογία. Από παλιά. «Ριζοσπάστης» η εφημερίδα του ΚΚΕ, Εθνική Ριζοσπαστική Ενωσις το κόμμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός η επίσημη ιδεολογία της Νέας Δημοκρατίας, ριζοσπαστικοποίηση θερμόαιμων νέων προς την Ακροδεξιά ή τον τζιχαντισμό, Partito Radicale το ιταλικό κόμμα-σούπα που το 1987 εξέλεξε στην Ευρωβουλή την πορνοστάρ Τσιτσιολίνα.
Και –εδώ είμαστε– Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς-Προοδευτική Συμμαχία είναι ο τίτλος του στα καθ’ ημάς κόμματος τον οποίο θέλει να αλλάξει ο Στέφανος Κασσελάκης, αφού όλα τα άλλα ζητήματα της αξιωματικής αντιπολίτευσης τα (δι)έλυσε επιτυχώς.
Η μαύρη αλήθεια είναι ότι η ριζοσπαστική Αριστερά δεν διάγει εποχή ανθοφορίας στην Ευρώπη. Μετά τη διεθνή οικονομική κρίση του 2008, το όνειρο της συμμετοχής στην κυβέρνηση έγινε πραγματικότητα σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Αλλά σήμερα το σκηνικό έχει ανατραπεί.
Επτά συν ένα ευρωπαϊκά κράτη κυβερνώνται ή συγκυβερνώνται από την Ακροδεξιά: Ιταλία, Ολλανδία, Σουηδία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Κροατία. Και, πιθανότατα μετά τις εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου, Αυστρία. Ταυτόχρονα, η σοσιαλδημοκρατία το παλεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ έχει πέσει στο καναβάτσο στην Ομοσπονδιακή Γερμανία. Το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα εξελίσσεται σε ταξίδι στο άγνωστο για την ευρωπαϊκή ριζοσπαστική Αριστερά. Προηγήθηκαν ιστορικοί σταθμοί. Το μακρύ 1968 φούντωσε η εξ ευωνύμων κριτική στα μεγάλα σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά κόμματα. Το 1989 κατεδαφίστηκε η σωτηριολογία του «υπαρκτού». Στο γύρισμα του αιώνα εξαπλώθηκε το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης. Το 2015 κλιμακώθηκε η μεταναστευτική κρίση. Και, πλέον, η κλιματική αλλαγή είναι φλέγουσα πλανητική καθημερινότητα.
Για εκατομμύρια Ευρωπαίους απαντήσεις σε όλα αυτά δίνουν ο εθνικισμός, ο προστατευτισμός, η ανυπακοή στο ιερατείο των Βρυξελλών, η δαιμονοποίηση των μεταναστών και ηγέτες-σωτήρες τύπου Βίκτορ Ορμπαν στην Ουγγαρία. Πού βρίσκεται όμως κρυμμένη η ριζοσπαστική Αριστερά της Γηραιάς Ηπείρου;
ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Η Σάρα και η τράπουλα
Στις πρόσφατες τοπικές εκλογές στη Θουριγγία και στη Σαξονία το κόμμα Die Linke (Αριστερά) καταποντίστηκε. Από τα σπλάχνα του αναδύθηκε ένα... αριστεροδέξιο μόρφωμα, προσωποκεντρικό, γύρω από τη Σάρα Βάγκενκνεχτ: το Κόμμα για τη Λογική και τη Δικαιοσύνη (BSW). Η Ιρανογερμανίδα ανακάτεψε την τράπουλα.
Κράτησε μεν τον φιλεργατισμό και το κράτος πρόνοιας, αλλά κορφολόγησε απ’ τον μπαξέ της Ακροδεξιάς την αστυνόμευση, τις απελάσεις μεταναστών, το φρένο στην «πράσινη μετάβαση» και την αντίθεση στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία. Για όσους αρέσκονται στις ταμπέλες, η 55χρονη πρώην αντιπρόεδρος του Die Linke λέει ότι ανήκει στη «συντηρητική Αριστερά».
ΓΑΛΛΙΑ
Ο ανυπότακτος και οι άλλοι
Το επιτυχημένο ανάχωμα που ύψωσαν οι Γάλλοι κατά της Μαρίν Λεπέν υπερψηφίζοντας το Νέο Λαϊκό Μέτωπο έφερε ξανά στο προσκήνιο το κόμμα Ανυπότακτη Γαλλία του Ζαν-Λικ Μελανσόν. Ο 72χρονος «αντισυστημικός» και ελαφρώς φανφαρόνος πολιτικός συνεργάστηκε υποδειγματικά με τους Σοσιαλιστές, τους Πράσινους και το γαλλικό Κ.Κ. Πολλές προτάσεις της Ανυπότακτης Γαλλίας υιοθετήθηκαν από το Μέτωπο, όπως η επαναφορά της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60, η «τιμαριθμική αναπροσαρμογή» των μισθών (σ.σ. ΠΑΣΟΚ, ωραία χρόνια...) και ένα δαπανηρό δημόσιο πρόγραμμα στέγασης. Ομως ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν παρέκαμψε χυδαία τη λαϊκή βούληση και έδωσε εντολή σχηματισμού κυβερνήσεως στον βετεράνο κεντροδεξιό Μισέλ Μπαρνιέ. Πότε θα ανέβουν στο τεντωμένο σκοινί της εξουσίας ο ανυπότακτος και οι άλλοι; «Είναι άρρωστη η δημοκρατία στη Γαλλία» ομολόγησε ο αποχωρήσας πρωθυπουργός Γκαμπριέλ Ατάλ.
ΙΣΠΑΝΙΑ
Podemos, Ντίαθ και εξουσία
«ΣΥΡΙΖΑ - Podemos - βενσερέμος!» φώναζαν τα πλήθη το 2015 σε Αθήνα και Μαδρίτη. Πάει καιρός πολύς. Το άστρο του Πάμπλο Ιγλέσιας έδυσε, τα κλειδιά της «κυβερνώσας ριζοσπαστικής Αριστεράς» (αν ο όρος δεν συνιστά αντίφαση) στην Ισπανία κρατάει η χαρισματική 53χρονη εργατολόγος Γιολάντα Ντίαθ, υπουργός Εργασίας από το 2020 στην κυβέρνηση του Σοσιαλιστή πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ. Μέλος του ισπανικού Κ.Κ. και πρωτεργάτρια του αριστερού συνασπισμού Sumar, η Ντίαθ περηφανεύεται ότι αύξησε τον κατώτατο μισθό στα 950 ευρώ και μείωσε την ανεργία.
Μερικές προτάσεις του Sumar, αλλά και των Podemos, δίνουν μια ιδέα για το πώς φλερτάρει κανείς με τη σταδιακή ανατροπή του συστήματος χωρίς πολιτική βία ή (σοσιαλδημοκρατική) συνθηκολόγηση με τον νεοφιλελευθερισμό. Ενδεικτικά: αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας, δημοψηφίσματα για συνταγματικές αλλαγές, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για κάθε ενήλικα, έλεγχος των λόμπι, βαριά φορολόγηση μεγάλων επιχειρήσεων, στήριξη δημόσιων συγκοινωνιών, πράσινη ενέργεια και παραγωγή τροφίμων σε τοπική κλίμακα.
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ
Από τον Απρίλιο του 2024 οι νεοφιλελεύθεροι κρατούν πάλι το τιμόνι στην Πορτογαλία. Τα χρόνια που προηγήθηκαν, ένα κόμμα διαμαρτυρίας, το Αριστερό Μπλόκο (Bloco), και μια πραγματιστική ηγεσία του πορτογαλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στήριξαν την πρώτη κυβέρνηση μειοψηφίας του Σοσιαλιστή Αντόνιο Κόστα (2015-2019).
Με όπλο την ψήφο ανοχής, η συγκυβερνώσα Αριστερά πέρασε ιστορικά νομοσχέδια για την ενδοοικογενειακή βία, τους γκέι γάμους, την προστασία του εισοδήματος των εργαζομένων, την πάταξη της φοροδιαφυγής. Ο Κόστα επανεξελέγη ώς το 2024, αλλά το Bloco στις εκλογές του 2019 πήρε 4,4%, επέστρεψε στην αντιπολίτευση και μέχρι σήμερα περιορίζεται σε πέντε έδρες στη Βουλή.
Αντί επιλόγου
Στριμωγμένη ανάμεσα στον τρελό πόθο της επανάστασης και στον ρεαλισμό της διαχείρισης, η ευρωπαϊκή ριζοσπαστική Αριστερά συρρικνώνεται αναδιπλούμενη στα τίμια χαρακώματα του ακτιβισμού, δηλαδή της πολύτιμης ως κόρη οφθαλμού και συχνά καρποφόρου «Κοινωνίας των Πολιτών». Ισως όταν τα θερμόμετρα σπάσουν, όταν οι θάλασσες ανέβουν, η εξαθλίωση χτυπήσει κόκκινο και ο πλανήτης ψυχορραγεί, το πολιτικο-κομματικό εκκρεμές να κινηθεί ξανά προς την ανατροπή. Αν δεν έχει αδειάσει η κλεψύδρα.
Γιώργος Ι. Αλλαμανής
