Από το Διάστημα θα εντοπίζονται πλέον τα πλοία που ρυπαίνουν. Πώς; Μέσω δορυφόρου που για πρώτη φορά μπορεί να ξεχωρίσει τη ρύπανση μεμονωμένων πλοίων, και μάλιστα μέσα σε λίγες ώρες από το πέρασμά τους.
Η επιστημονική αυτή… πατέντα έχει άρωμα Ελλάδας, αφού φέρει την υπογραφή του μεταδιδακτορικού ερευνητή στον Τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του ΑΠΘ και επιστημονικού συνεργάτη του Βασιλικού Μετεωρολογικού Ινστιτούτου της Ολλανδίας δρος Αριστείδη Κ. Γεωργούλια.
Ο ίδιος μαζί με τους συνεργάτες του κατάφεραν να εντοπίσουν για πρώτη φορά ρύπανση που παράγουν μεμονωμένα πλοία μέσα σε λίγες ώρες σε ανοιχτή θάλασσα. Σήμερα, όπως εξηγεί μιλώντας στα «ΝΕΑ», διενεργούνται επί τόπου έλεγχοι στα καύσιμα των πλοίων που ελλιμενίζονται, επί τόπου μετρήσεις στα φουγάρα τους, μετρήσεις σε πλοία από απόσταση είτε με τη βοήθεια άλλων σκαφών είτε από την ξηρά με διάφορες μεθόδους (τηλεσκόπηση κ.ά.).
Στην προσπάθεια ελέγχου, κατά περίπτωση, επιστρατεύονται μέχρι και ελικόπτερα, μικρά αεροσκάφη και drones. «Οι μέθοδοι αυτές είτε απαιτούν φυσική παρουσία στο σκάφος είτε κοστίζουν πολύ και δεν είναι πρακτικές, δεδομένου του τεράστιου αριθμού πλοίων που πρέπει να ελεγχθεί, με αποτέλεσμα να εφαρμόζονται μόνο περιστασιακά», επισημαίνει ο ερευνητής.
Οι ερευνητές στηρίχθηκαν σε δεδομένα συγκέντρωσης διοξειδίου του αζώτου από τον αισθητήρα «TROPOMI» που βρίσκεται στον ευρωπαϊκό δορυφόρο «Sentinel-5Ρ». Οι συγκεντρώσεις του διοξειδίου του αζώτου στην τροπόσφαιρα αποτελούν έναν από τους βασικούς δείκτες ποιότητας του αέρα, καθώς σε υψηλές συγκεντρώσεις προκαλεί αναπνευστικά προβλήματα, ιδιαίτερα σε άτομα που υποφέρουν από άσθμα και σε παιδιά.
Μελετώντας ημερήσιους χάρτες τροποσφαιρικού διοξειδίου του αζώτου σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ερευνητές εντόπισαν μια σειρά από σχηματισμούς για διάφορες μέρες και σε διάφορες περιοχές που θύμιζαν ίχνη πλοίων, γεγονός που τους κίνησε το ενδιαφέρον.
400.000 πρόωροι θάνατοι τον χρόνο
Σύμφωνα με τον δρα Γεωργούλια, η διεθνής ναυσιπλοΐα είναι υπεύθυνη για το 13% των παγκόσμιων εκπομπών αζωτούχων ενώσεων και για 400.000 πρόωρους θανάτους ανά έτος. Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) έχει θέσει αυστηρά όρια για τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου και θείου από πλοία, προκειμένου να αποφευχθεί η χρήση χαμηλής ποιότητας καυσίμων που είναι εξαιρετικά ρυπογόνα.
Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, οι ερευνητές ήθελαν να δουν αν ο δορυφόρος (πέρα από τον εντοπισμό) μπορεί να παρέχει και ποσοτική πληροφορία για τη ρύπανση που προκαλείται σε κάθε πλοίο. Οπως τελικά αποδείχτηκε, ο δορυφόρος κατέγραψε αναλογικά υψηλότερα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου σε περιοχές όπου έπλεαν μεγαλύτερα και ταχύτερα πλοία που εκπέμπουν περισσότερο.
Οι τιμές του διοξειδίου του αζώτου που παράχθηκαν από τα πιο ρυπογόνα πλοία ή από συστάδες πλοίων είναι συγκρίσιμες με αυτές που συναντιούνται πάνω από τοπικές πηγές ρύπανσης στην ξηρά (π.χ. πάνω από εργοστάσια). «Το όλο εγχείρημα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη χώρα μας, καθώς κάποιες από τις πιο πολυσύχναστες θαλάσσιες οδούς βρίσκονται στην περιοχή μας. Μελλοντικά αναμένεται η εφαρμογή της μεθόδου σε μεγαλύτερες κλίμακες», επισημαίνει ο ερευνητής.
Για την έρευνα επιλέχθηκε η Δευτέρα 2 Ιουλίου 2018 και ως πεδίο μελέτης η θαλάσσια περιοχή μεταξύ Σικελίας και Πελοποννήσου, όπου οι συνθήκες ήταν ιδανικές για τον εντοπισμό, με σαφήνεια, τέτοιων σχηματισμών.
Παράλληλα με τα δορυφορικά δεδομένα, χρησιμοποιήθηκαν οι θέσεις 185 πλοίων που βρέθηκαν στην περιοχή τρεις ώρες πριν περάσει ο δορυφόρος, όπως καταγράφηκαν από το σύστημα αυτόματης αναγνώρισής τους (AIS). Οι θέσεις αυτών των πλοίων ήταν κοντά αλλά όχι ακριβώς στους παρατηρούμενους σχηματισμούς, κάτι που ήταν αναμενόμενο, δεδομένου ότι οι άνεμοι στην περιοχή παρασέρνουν τους αέριους ρύπους που εκπέμπονται από τα πλοία.
Εφαρμόζοντας μια κατάλληλη μέθοδο που λαμβάνει υπόψη τους ανέμους στην περιοχή και τον χρόνο που μεσολάβησε μεταξύ της θέσης των πλοίων και του περάσματος του δορυφόρου, οι ερευνητές κατάφεραν να προβλέψουν πού θα έπρεπε να βρίσκονται οι ρύποι που παράχθηκαν από κάθε πλοίο τη στιγμή που πέρασε ο δορυφόρος.
Οπως διαπιστώθηκε, οι προβλεπόμενες θέσεις των ρύπων συνέπιπταν πλήρως με τα ίχνη του διοξειδίου του αζώτου στους χάρτες για τα μεγαλύτερα πλοία στην περιοχή.
