Η 5η Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, μια μέρα ευκαιρία προβληματισμού για την απειλητική πραγματικότητα, τις συνέπειες της οποίας βιώνουμε πλέον καθημερινά. Το 2019 ήταν το δεύτερο πιο ζεστό έτος στην ιστορία της γης...
* Γράφει ο Γιάννης Ανδρέου
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα συμβαίνουν ολοένα συχνότερα και εντονότερα. Το 2019 ήταν, δυστυχώς, και η χρονιά των πολύ μεγάλων πυρκαγιών˙ Σιβηρία, Γροιλανδία, Αλάσκα, Αυστραλία, Αμαζόνιος… μια οικολογική καταστροφή απλώς ανυπολόγιστη. Σύμφωνα με έρευνα της Κομισιόν, η κλιματική αλλαγή είναι το δεύτερο σημαντικότερο ζήτημα που απασχολεί τους Ευρωπαίους, μετά την μετανάστευση. Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη σοβαρότατες συνέπειες, ήδη πλήττει την οικονομία, την γεωργία, την δημόσια υγεία. Ήδη βρισκόμαστε αντιμέτωποι με άνοδο της θερμοκρασίας, άνοδο της στάθμης της θάλασσας και με όλο και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα. Το μέλλον αβέβαιο. Η Ελλάδα θα κινδυνεύσει με ερημοποίηση μέρους του εδάφους της και πιθανότατα έντονα προβλήματα λειψυδρίας. Επιστημονικές δημοσιεύσεις κρούουν τον κώδωνα του κίνδυνου˙ τον 21ο αιώνα η κλιματική αλλαγή θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη απειλή για την υγεία παγκοσμίως. Θερμοπληξία, καρδιαγγειακές και αναπνευστικές νόσοι θα εμφανίζονται συχνότερα λόγω των συχνότερων και εντονότερων καυσώνων.
Η κλιματική αλλαγή θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο σε όσους ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Παρόλο που η επιστημονική κοινότητα είχε προειδοποιήσει ήδη από τη δεκαετία του 1970 για την επερχόμενη δύσκολη κατάσταση, πολλές χώρες αγνόησαν κάθε προειδοποίηση δίνοντας προτεραιότητα στην αλόγιστη οικονομική ανάπτυξη. Ακόμα και σήμερα, στο παρά πέντε, με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα τους πρόεδρους των Η.Π.Α και της Βραζιλίας, Τραμπ και Μπολσονάρου, η προστασία του περιβάλλοντος έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Ο πρόεδρος Τραμπ έδειξε νωρίς τις προθέσεις του, τόσο με την κατάργηση περιβαλλοντικών σχεδίων της διακυβέρνησης Ομπάμα, όσο και με την αποχώρηση από την συνθήκη του Παρισιού για το κλίμα. Ο Μπολσονάρου, από την άλλη, πολιτεύτηκε με μια άκρως αντιοικολογική ατζέντα και η διακυβέρνηση του θέλει «μεγαλύτερο άνοιγμα» του Αμαζονίου στη γεωργία και στις εξορύξεις (!).
Στις ανησυχίες για την αυξανόμενη αποψίλωση του Αμαζονίου, μόνη απάντησή τους να «κοιτάνε τη δουλειά τους». Κάποιοι πιστεύουν ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι χρωματισμένη ιδεολογικά. Είναι όμως έτσι; Διότι, αφενός στις χώρες που συστηματικά αρνούνται λήψη μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος ηγούνται συντηρητικοί (τουλάχιστον) πολιτικοί, συνεργαζόμενοι με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, αφετέρου η πλειοψηφία των αρνητών της κλιματικής αλλαγής προέρχεται από την ιδεολογική μήτρα της νεοδεξιάς, της Ακροδεξιάς και των λαϊκιστών. Στο ίδιο μοτίβο, νομοσχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη κατήργησε επί της ουσίας την προστασία των περιοχών Natura 2000, στον βωμό της οικονομικής δραστηριότητας.
Η προστασία όμως του περιβάλλοντος δεν είναι αντίθετη με την οικονομική ανάπτυξη. Το στοίχημα και η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η βιώσιμη ανάπτυξη, ένα νέο οικονομικό μοντέλο, που θα συμφιλιώνει την ανάπτυξη με την προστασία του πλανήτη, μία ανάπτυξη αληθινά δημιουργική, που δεν θα στερήσει πόρους από τις επόμενες γενιές. Χωρίς καθυστέρηση, επιτακτική αναδεικνύεται η ανάγκη για ένα πράσινο κοινωνικό συμβόλαιο. Ένα συμβόλαιο με το περιβάλλον και τις επόμενες γενιές. Η Ε.Ε στην κατεύθυνση της «Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας» (European Green Deal) στοχεύει στην μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 65% μέχρι το 2030 και στην πλήρη μείωσή τους μέχρι το 2050, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση στο 100% των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η ενεργειακή μετάβαση, όμως, προς πιο φιλικές μορφές ενέργειας προϋποθέτει τόσο την στήριξη των στόχων από όλες τις Κυβερνήσεις των κρατών μελών, ανεξαιρέτως, όσο και έκτακτα μέτρα και πόρους για την στήριξη των περιοχών που η οικονομία τους στηρίζεται στα ορυκτά καύσιμα (πχ. Μεγαλόπολη και Δυτική Μακεδονία).
Ταυτόχρονα, η ύπαρξη επόμενης μέρας στην αγροτική παραγωγή επιτάσσει εξοικονόμηση και συνετή διαχείριση των υδάτινων πόρων. Οι προκλήσεις είναι πολλές και μεγάλες, όμως μια επιτυχής πολιτική προνοεί ώστε οι αναγκαίες αλλαγές να μην αφήνουν κανέναν πολίτη και καμία περιοχή πίσω. Μπορεί για κάποιους το περιβάλλον να είναι υπερτιμημένο πρόβλημα ή ζήτημα που θέτει υπερβολικούς περιορισμούς στην επιχειρηματικότητα, αλλά η πραγματικότητα είναι αμείλικτη.
Το κλίμα του πλανήτη αλλάζει και μάλιστα με ρυθμούς απρόβλεπτους. Η κλιματική αλλαγή συντελείται εδώ και τώρα˙ δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο˙ δεν υπάρχει εναλλακτική˙ δεν υπάρχει πλανήτης Β (τουλάχιστον προς το παρόν)˙και, αν η ανάσχεση της κατάστασης δεν βρεθεί σε άμεση και πρώτη προτεραιότητα, δεν θα υπάρχει επόμενη μέρα για την ανθρωπότητα.
* Ο Γιάννης Ανδρέου είναι Αν. Γραμματέας του Τομέα Κοινωνικής ένταξης και συνοχής του Κινήματος Αλλαγής και μέλος της Κ.Π.Ε.
