Ενας πίνακας χαμένος για δεκαετίες. Μια απροσδόκητη συνάντηση. Ενας γιατρός που αρνήθηκε τις υπηρεσίες του στους Ναζί και μια θυρίδα που ανοίχτηκε παράνομα. Μια γκαλερί, μια δημοπρασία, ένας συλλέκτης και μια υπεραιωνόβια ιδιοκτήτρια που επιμένει να αναζητά ό,τι της ανήκει. Θα μπορούσε να είναι η υπόθεση ενός μυθιστορήματος με πολύ ενδιαφέρουσα πλοκή, αλλά είναι η ιστορία της Charlotte Bischoff van Heemskerck, της 101 ετών γυναίκας που ξαναβρήκε το έργο του ολλανδού ζωγράφου Caspar Netscher – ένα πορτρέτο του εμπόρου Steven Wolters του 1683 – το οποίο είχε να δει 80 χρόνια. Ο πίνακας ανήκε στην οικογένειά της πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και μετά την πολυπόθητη επαναπόκτησή του – είχε στο μεταξύ λεηλατηθεί από τους Ναζί – αποφάσισε να τον πουλήσει μέσω δημοπρασίας από τους Sotheby’s ώστε να βοηθήσει οικονομικά την οικογένειά της.
Η Charlotte Bischoff van Heemskerck θυμάται τον πίνακα να κρέμεται στο πατρικό της σπίτι, στο Αρνεμ της Ολλανδίας, όπως θυμάται πως ήταν αγαπημένο έργο τέχνης του πατέρα της, γιατρού και διευθυντή του νοσοκομείου παίδων της πόλης, Joan Hendrik Smidt van Gelder, o οποίος αφού αρνήθηκε να υπηρετήσει τους Ναζί, χρειάστηκε να κρυφτεί. Φρόντισε, ωστόσο, να τοποθετήσει τον πίνακα σε θυρίδα της Τράπεζας του Αμστερνταμ στο Αρνεμ, χωρίς να μπορεί να προβλέψει πως οι Γερμανοί θα παραβίαζαν τα θησαυροφυλάκια και θα λεηλατούσαν το περιεχόμενό τους.
Μέσα στο χάος του πολέμου, ο πίνακας εξαφανίστηκε. Η έρευνα της επιτροπής για τη Λεηλατημένη Τέχνη στην Ευρώπη με έδρα το Λονδίνο, εντόπισε ότι είχε εμφανιστεί σε μια γκαλερί του Ντίσελντορφ στα μέσα της δεκαετίας του 1950, δημοπρατήθηκε στο Αμστερνταμ το 1969 και αποκτήθηκε από έναν ιδιώτη συλλέκτη στη Γερμανία το 1971. Οι διαπραγματεύσεις με τον συλλέκτη οδήγησαν στην επιστροφή του πίνακα στην υπέργηρη πλέον ιδιοκτήτριά του, το 2021.
Τότε εκείνη ανακάλεσε στη μνήμη της τους αξιωματικούς των SS που εμφανίστηκαν στο πατρικό της και αναζητούσαν τον πατέρα της επειδή είχε αρνηθεί να ακολουθήσει τις εντολές τους, οπότε και αναγκάστηκε με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς της να φύγει νύχτα από το σπίτι παίρνοντας μαζί της ό,τι μπορούσε.
Εξι μήνες μετά την επιστροφή του πίνακα στα χέρια της, η Charlotte Bischoff van Heemskerck, έχοντας πέντε αδέλφια και κάπου 20 απογόνους και θεωρώντας πως το πορτρέτο δεν της ανήκει αποκλειστικά, αλλά πως πρόκειται για οικογενειακό κειμήλιο αποφάσισε να το δημοπρατήσει. Η διαδικασία έχει οριστεί για τις 7 Ιουλίου μέσω Διαδικτύου από τον οίκο Sotheby’s που έδωσε ως ανώτατη εκτίμηση τα 58.400 ευρώ.
Δεν έκλεψε την παράσταση μόνο με την παρουσία της η ατσάλινη αράχνη της Λουίζ Μπουρζουά στην κορυφαία ευρωπαϊκή φουάρ, την Art Basel, αλλά και με την τιμή στην οποία επιβεβαιώθηκε από την γκαλερί Hauser & Wirth ότι πωλήθηκε, ήτοι 40 εκατ. δολάρια. Το ποσό αυτό, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ήταν το υψηλότερο που διατέθηκε (στην προκειμένη περίπτωση από ευρωπαίο φιλότεχνο) για την αγορά έργου κατά την προεπισκόπηση της ελβετικής φουάρ για τους VIP καλεσμένους, μεταξύ των οποίων ήταν και κορυφαίοι συλλέκτες. Η τιμή πώλησης της αράχνης προσεγγίζει αρκετά το ακριβότερο έργο τέχνης γυναίκας καλλιτέχνιδας – της Τζόρτζια Ο’ Κιφ – η τιμή του οποίου είναι 44,4 εκατ. δολάρια και δημοπρατήθηκε από τους Sotheby’s το 2014 και αρκετά υψηλότερη από το ρεκόρ της ίδιας της γαλλίδας γλύπτριας, που σημειώθηκε το 2019 από τους Christie’s και ήταν 32 εκατ. δολάρια. Η συγκεκριμένη αράχνη θεωρείται μοναδικό έργο και δεν εντάσσεται στη σειρά των χάλκινων από τις οποίες η καλλιτέχνις δημιουργούσε έξι αντίγραφα, ένα εκ των οποίων έχει εγκατασταθεί προσωρινά στην Αθήνα και στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος με τη συμβολή του Οργανισμού ΝΕΟΝ.
Μπορεί ένα πορτρέτο του Λούσιαν Φρόιντ δια χειρός Φράνσις Μπέικον, που υπήρξε αθέατο για έξι δεκαετίες, να σημειώσει νέο ρεκόρ δημοπρασίας και να πωληθεί προς 42 εκατ. δολάρια; Η απάντηση αναμένεται να δοθεί στις 29 Ιουνίου όταν θα δημοπρατηθεί ο πίνακας που κάποτε αποτελούσε μέρος ενός τριπτύχου το οποίο φιλοτεχνήθηκε το 1964. Το έργο ζωγραφικής που θα βγάλουν στο σφυρί οι Sotheby’s είναι το πιο ακριβό που προσφέρεται στο Λονδίνο από το 2014 οπότε οι Christie’s διέθεσαν στην αγορά ένα άλλο έργο του Μπέικον υπό τον τίτλο «George Dyer Talking» το οποίο και πωλήθηκε προς 50,9 εκατ. δολάρια. Η «Σπουδή για ένα πορτρέτο του Λούσιαν Φρόιντ» δημιουργήθηκε την εποχή που μεταξύ των δύο σπουδαίων καλλιτεχνών είχε καλλιεργηθεί μια στενή, αν και μερικές φορές ασταθής, σχέση. Μέχρι το 1965, όταν αυτό το έργο εκτέθηκε για τελευταία φορά στο Δουβλίνο, το τρίπτυχο είχε χωριστεί και ο κεντρικός πίνακας πουλήθηκε σε έναν βρετανό αριστοκράτη, τον Κόλιν Τέναντ, το δεύτερο σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη το 1993 προς 1,7 εκατ. δολάρια και το τρίτο ανήκει στο μουσείο του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ.
