Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος
Ήταν ο πρώτος φάκελλος που ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν άνοιξε αναλαμβάνοντας τα προεδρικά του καθήκοντα. Και σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, διάβασε το περιεχόμενο έστω και ελλειπτικά.
Κάθε τέσσερα χρόνια, μετά από κάθε προεδρική εκλογή στις ΗΠΑ, η CIA, κορυφαία υπηρεσία πληροφοριών της χώρας, εκπονεί μια έκθεση και κάνει προβλέψεις για τα είκοσι χρόνια που θα ακολουθήσουν.
Έτσι λοιπόν, ήδη από την έκθεσή της του 2009, η υπηρεσία είχε προβλέψει το ενδεχόμενο μιας σοβαρής ιογενούς πανδημίας, η οποία με αφετηρία την Άπω Ανατολή θα διαδιδόταν σαν την σκόνη σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τότε όμως η αμερικανική διοίκηση είχε άλλα σοβαρά προβλήματα, χρηματοοικονομικής υφής να αντιμετωπίσει και η πανδημία ήταν μάλλον μια από τις έσχατες σκοτούρες της.
«H πιο σοβαρή παγκόσμια αναταραχή μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο»
Η έκδοση 2021 της έκθεσης υπογραμμίζει ότι η πανδημία της νόσου Covid-19 είναι «η πιο σοβαρή παγκόσμια αναταραχή μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο». Κατά συνέπεια, ως πανδημία διεύρυνε και επιτάχυνε τις ανατρεπτικές επιπτώσεις που κυοφορούσε η εποχή μας, κατά τρόπο τέτοιο που ποτέ δεν είχαν γνωρίσει και αντιμετωπίσει οι προηγούμενες γενιές.
Με δεδομένες επίσης τις αναταραχές, αναταράξεις και μεταβολές που προκάλεσε η χρηματοοικονομική κρίση του 2008, η CIA προβλέπει ότι στη διάρκεια της προσεχούς δεκαετίας η δημοκρατία θα διαβρώνεται και ως εκ τούτου θα είναι όλο και πιο ευάλωτη στις εναντίον της επιθέσεις.
Μακροπρόθεσμα, τονίζεται στην έκθεση, τα δημοκρατικά συστήματα θεμελιώνονται σε δυο γενικούς όρους: στην προσφορά θετικών αποτελεσμάτων διακυβέρνησης στους λαούς και στη διατήρηση μιας σωστής, δίκαιης και αποτελεσματικής πολιτικής διαδικασίας. Είναι ανάγκη έτσι τα δημοκρατικά καθεστώτα να έχουν λύσεις για προβλήματα διαφθοράς, ανισοτήτων, αλαζονείας των ελίτ, ασφάλειας και θεσμικής ευθύνης.
Σοβαρές προκλήσεις για τις δημοκρατίες
Η δημοκρατική διακυβέρνηση πρέπει να προσφέρει ισονομία, ισχυρή θεσμική νομιμότητα και ασφάλεια σε όλα τα επίπεδα. Μόνον μεγαλώνοντας την εμπιστοσύνη προς αυτά, τα δημοκρατικά καθεστώτα θα αυξάνουν την ικανοποίηση των πολιτών και την συμμετοχή τους στα κοινά. Οι προκλήσεις για τις δημοκρατίες είναι σοβαρές και στη διαχείρισή τους θα ποντάρουν οι εχθροί τους. Από την άποψη αυτή, η CIA δεν πιστεύει ότι ο αυταρχισμός των αυταρχικών καθεστώτων έχει λαμπρό μέλλον. Παρ’ όλη τη βία που χρησιμοποιούν τα αυταρχικά καθεστώτα είναι ευάλωτα και οι διαρθρωτικές τους ανεπάρκειες θα οξυνθούν τα είκοσι χρόνια που έρχονται. Η γενικευμένη διαφθορά, η γραφειοκρατική ακαμψία, οι υπερόπτες ηγέτες και η εξάρτηση από πρώτες ύλες, είναι μια σειρά από παράγοντες που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν και να κλονίσουν οποιαδήποτε αυταρχική εξουσία. Ιδιαίτερα δε αυτές που έχουν καβαλήσει το καλάμι και δεν πολυπροσέχουν τι κάνουν.
Πάντως, σε παγκόσμιο επίπεδο, ο ανταγωνισμός για παγκόσμια επιρροή θα ενταθεί τα χρόνια που έρχονται και θα φτάσει σε επίπεδα έντασης παρόμοια με τα αντίστοιχε σε κρίσιμες στιγμές του ψυχρού πολέμου.
Τουρκία-Ρωσία-Κίνα
Είναι σαφές δε, κατά τις εκτιμήσεις της έκθεσης, ότι το τρίο Τουρκία-Ρωσία-Κίνα θα ρίχνει συνεχώς λάδι στη φωτιά και θα «παίζει» πολύ με τις δημογραφικές εξελίξεις κυρίως στην Ευρώπη. Υπογραμμίζει έτσι ότι έως το 2040 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει αυξηθεί κατά 2 δισεκατομμύρια ψυχές, με την Υποσαχάρεια Αφρική να σπάει όλα τα ρεκόρ ανόδου. Αυτό σημαίνει ότι το πρόβλημα της μετανάστευσης θα γίνεται όλο και πιο οξύ για την Ευρώπη, παράλληλα όμως στην Αφρική θα προσφέρεται άφθονη πρώτη ανθρώπινη ύλη στο ισλάμ.
Το τελευταίο, κατά την έκθεση, στο επίπεδο της τρομοκρατίας είναι πολύ καλά οργανωμένο, έχει άνετη χρηματοδότηση από την ευρεία συμμετοχή του στο διεθνές οργανωμένο έγκλημα και βέβαια διαθέτει και τα απαραίτητα πολιτικά ερείσματα, ένα από τα οποία, επισημαίνουμε εμείς, είναι η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν. Η ισλαμική τρομοκρατία έτσι, κατά την έκθεση, η οποία προσφάτως εκδόθηκε στα γαλλικά, θα είναι σοβαρό πρόβλημα της προσεχούς εικοσαετίας, με τα παγκόσμια δίκτυα τζιχαντιστών, να αποτελούν κορυφαία ασύμμετρη απειλή. Τα δίκτυα αυτά, θα είναι επίσης φορείς της διάδοσης μιας απίθανης χιλιαστικής ιδεολογίας, η οποία στους κόλπους των νέων θα είναι κυριολεκτικά πραγματικός πνευματικός ιός. Πεδία διάδοσης αυτής της ιδεολογίας θα είναι η Μέση Ανατολή, η Αφρική και η Νότια Ασία, με θύλακες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. «Οι τεχνολογικές πρόοδοι, η βιοτεχνολογία και η συνδεσιμότητα των πραγμάτων, θα προσφέρουν στους τρομοκράτες δυνατότητες υψηλής εμβέλειας επιθέσεων με την εφαρμογή νέων εξ αποστάσεως μεθόδων, μέσω των οποίων θα διαθέτουν και υπερεθνικές προσβάσεις/συνεργασίες», αναφέρει η έκθεση και όποιος θέλει ας καταλάβει.
Εντυπωσιακό είναι επίσης και το τμήμα της έκθεσης που αναφέρεται στις επιπτώσεις της νόσου Covid-19 στη Δύση, υπογραμμίζοντας ότι τα χρόνια που έρχονται θα πρέπει να περιμένουμε άνοδο των ψυχικών νοσημάτων με σοβαρή επίδραση στο γενικότερο διανοητικό σύμπαν. Εικάζεται ετσι ότι τα φαινόμενα κοινωνικού παραλογισμού θα πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής. Και στο επίπεδο αυτό σημαντικός θα είναι ο παιδαγωγικός ρόλος των μέσων μαζικής επικοινωνίας, για τα οποία ίσως να ανοίγει η πόρτα μιας νέας εποχής κοινωνικής νομιμοποίησής τους. Ιδού τροφή για σκέψη για κάθε ενδιαφερόμενο.
