Όπως αποκαλύπτει το POLITICO οι αρχές ερευνούν καταγγελίες για απάτη που συνδέονται με τον τρόπο με τον οποίο χορηγήθηκαν κονδύλια της ΕΕ ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ σε μόλις 10 εταιρείες στην Ελλάδα. Τα γραφεία των τριών εταιρειών τηλεπικοινωνιών της χώρας καθώς και πέντε εταιρειών πληροφορικής και δύο συμβούλων δέχτηκαν έφοδο από ερευνητές της ελληνικής επιτροπής ανταγωνισμού τον περασμένο μήνα. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) έχει επίσης ξεκινήσει έρευνα, όπως επιβεβαίωσε σύμφωνα με το ρεπορτάζ του POLITICO .
Η έρευνα είναι το τελευταίο πλήγμα στην αξιοπιστία του ταμείου οικονομικής ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία, αρχικής αξίας 723 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο χορηγεί δάνεια και επιχορηγήσεις στις 27 χώρες του μπλοκ. Την περασμένη εβδομάδα, η αστυνομία συνέλαβε περισσότερους από 20 υπόπτους στην Ιταλία, την Αυστρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία που συνδέονται με φερόμενο σχέδιο απάτης 600 εκατομμυρίων ευρώ από το ταμείο στην Ιταλία.
- Η ελληνική έρευνα επικεντρώνεται σε διαδικασίες δημόσιων διαγωνισμών όπου εταιρείες φέρεται να συμπράττουν για να αποφύγουν περισσότερες από μία από αυτές να ανταγωνίζονται για την ίδια σύμβαση – περιορίζοντας τον αριθμό των εταιρειών που επωφελήθηκαν. Αυτό μπορεί να αύξησε τα τέλη που θα μπορούσαν να χρεώσουν, εμποδίζοντας τελικά τους Έλληνες φορολογούμενους να καρπωθούν πλήρως τα οφέλη από τα χρήματα της ΕΕ.
Με έργα ύψους 35,95 δισεκατομμυρίων ευρώ, η Ελλάδα είναι ένας από τους κύριους δικαιούχους του ταμείου, γνωστό ως Διευκόλυνση Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Περίπου το ένα πέμπτο αυτού του ποσού πηγαίνει για να γίνει η χώρα πιο ψηφιακή, σύμφωνα με το σχέδιο που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Μέχρι σήμερα, περίπου 600 ψηφιακά έργα αξίας άνω των 2,5 δισ. ευρώ έχουν δημοπρατηθεί και συναφθεί συμβάσεις, σύμφωνα με στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού διερευνούν πώς κατακυρώθηκαν αυτά τα έργα.
Σε ανακοίνωσή της, η επιτροπή ανταγωνισμού της Ελλάδας ανέφερε ότι εξετάζει εάν υπάρχει παραβίαση της συνθήκης της ΕΕ που «απαγορεύει αντιανταγωνιστικές συμφωνίες και αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων που εμποδίζουν, περιορίζουν ή νοθεύουν τον ανταγωνισμό, μονομερείς πρακτικές που συνιστούν πρόσκληση για συμπαιγνία ή μελλοντική ανακοινώσεις τιμών σε ανταγωνιστές και κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης».
Η Vodafone επιβεβαίωσε την έρευνα από την επιτροπή ανταγωνισμού. Οι άλλες εταιρείες δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχολιασμό. Το γραφείο του Έλληνα πρωθυπουργού και το υπουργείο Ανάπτυξης της χώρας δεν σχολίασαν αμέσως.
- Μεταξύ αυτών, οι 10 εταιρείες που αποτελούν αντικείμενο έρευνας κέρδισαν συμβάσεις για περισσότερα από 600 έργα στον τομέα της τεχνολογίας μεταξύ 2020 και 2023, αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ το καθένα. Λίγα από αυτά τα έργα είχαν περισσότερες από μία προσφορές κατά τη διαδικασία του διαγωνισμού.
Η έρευνα ξεκίνησε όταν η European Dynamics, μια ελληνική εταιρεία λογισμικού και υπηρεσιών πληροφορικής, υπέβαλε καταγγελία τον Νοέμβριο του 2023 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία επιβλέπει τη διαχείριση του RRF, υποστηρίζοντας ότι ένας δημόσιος διαγωνισμός ήταν μεροληπτικός υπέρ συγκεκριμένων εταιρειών.
- Όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά, ο διαγωνισμός όρισε τον προϋπολογισμό για ένα έργο ψηφιακού εκσυγχρονισμού που συνδέεται με το Εθνικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΙΔΗΣ) στα 44 εκατομμύρια ευρώ, πολλαπλάσια από το κόστος ενός εθνικού έργου ηλεκτρονικών προμηθειών σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία κόστισε 4,6 εκατ. ευρώ για επτά χρόνια, στην Κύπρο 4,5 εκατ. ευρώ για εννέα χρόνια και 1,3 εκατ. ευρώ στη Μάλτα.
- Τελικά, μετά από διαμαρτυρίες τεσσάρων εταιρειών. το έργο χωρίστηκε σε δύο διαγωνισμούς με συνολικό προϋπολογισμό 5,7 εκατ. ευρώ και 12 εκατ. ευρώ σε δύο χρόνια. Το ελληνικό κράτος πρέπει επίσης να πληρώσει για τον εξοπλισμό, τις άδειες λογισμικού και το κόστος φιλοξενίας του έργου.
Υπήρξε επίσης μια καταγγελία για παράτυπη πρόσβαση μη εξουσιοδοτημένων λογαριασμών στα συστήματα ESIDIS, σύμφωνα με δύο αξιωματούχους με γνώση του θέματος, πυροδοτώντας ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία ενός συστήματος που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση χιλιάδων διαγωνισμών αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ.
- Το ελληνικό υπουργείο ψηφιακής διακυβέρνησης είπε ότι δεν υπήρξε παραβίαση του συστήματος και δεν έχει υποβληθεί καμία καταγγελία.
Ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής επιβεβαίωσε ότι είχε λάβει επιστολή από την European Dynamics σχετικά με τον διαγωνισμό ESIDIS και είχε μοιραστεί όλες τις σχετικές πληροφορίες με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης, OLAF. «Θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε κάθε πληροφορία ή καταγγελία που ενδέχεται να λάβουμε στο πλαίσιο των εξουσιών που προβλέπονται από τις Συνθήκες της ΕΕ και τον κανονισμό RRF», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Αξιωματούχος με γνώση του θέματος είπε στο POLITICO ότι η EPPO ζήτησε από την ελληνική επιτροπή ανταγωνισμού να συγκεντρωθούν στοιχεία.
- Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα της ΕΕ όπου υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο κατανομής αυτών των κεφαλαίων. Εκτός από τις συλλήψεις στην ιταλική υπόθεση, η OLAF διερευνά πιθανή απάτη χρησιμοποιώντας τα μετρητά του μπλοκ για την ανάκαμψη μετά την πανδημία σε πολλές χώρες της ΕΕ.
Ωστόσο, τα προβλήματα με τις δημόσιες συμβάσεις φαίνεται να αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα στην Ελλάδα. Υπάρχει εδώ και καιρό εκτεταμένη κριτική στη χώρα για τον τρόπο διεξαγωγής του, με ισχυρισμούς ότι οι εταιρείες συνεργάζονται για το πώς και πότε να υποβάλουν αίτηση για δημόσιο διαγωνισμό, αντί να τους επιτρέπουν να είναι ανταγωνιστικοί και να προσφέρουν καλύτερη σχέση ποιότητας/τιμής.
- Άνθρωποι με γνώση του θέματος επικαλούνται αδιαφανείς διαδικασίες και παραχωρήσεις σε εταιρείες. Παρά τις πολυάριθμες μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν από διεθνείς πιστωτές σε αντάλλαγμα για μετρητά διάσωσης κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της χώρας πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, η έρευνα δείχνει ότι η διαφθορά έχει χειροτερέψει παρά βελτιωθεί.
Στον τομέα της τεχνολογίας, οι εταιρείες αναφέρουν αυξανόμενη δυσαρέσκεια καθώς δεν καταφέρνουν να κερδίσουν κρατικές συμβάσεις, ενώ σε άλλες, μερικές πολύ μικρές σε μέγεθος, έχουν ανατεθεί έργα αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
- Το POLITICO εξέτασε 110 ελληνικούς δημόσιους διαγωνισμούς που χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ κυρίως από το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ μεταξύ 2021 και Ιανουαρίου 2024.
Η συντριπτική πλειονότητα των συμβάσεων, 101 προσφορές, ανατέθηκαν σε μία από τις 10 εταιρείες υπό έρευνα και δεν ανταγωνίστηκαν με κανέναν άλλο πλειοδότη. Μόνο εννέα προσφορές είχαν περισσότερες από μία προσφορές. Ακόμη και σε διαγωνισμούς όπου πολλές εταιρείες υποβάλλουν προσφορές σε μία προσφορά, κάθε εταιρεία είχε φαινομενικά προσφορές μόνο σε ένα μοναδικό τμήμα.
Όταν ζητήθηκε να σχολιάσει, ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής είπε ότι οι αποφάσεις για ανάθεση συμβάσεων εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των αρμόδιων ελληνικών αρχών. «Η πρωταρχική ευθύνη για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ και τους εθνικούς κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις ανήκει στα κράτη μέλη», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
- Η καταγγελία της European Dynamics διαβιβάστηκε στην OLAF, η οποία την έστειλε στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για έρευνα για «δυνητικά εγκληματικά στοιχεία για τα οποία η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι αρμόδια να ερευνήσει», σύμφωνα με αρκετούς αξιωματούχους που γνωρίζουν την υπόθεση.
Εκτός από τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών, επιδρομές πραγματοποιήθηκαν στις εταιρείες πληροφορικής και λογισμικού Byte, Uni Systems, Netcompany-Intrasoft, Space Hellas, Cosmos Business Systems και στις δύο εταιρείες συμβούλων Toolbox και Active.
Η OLAF δεν απάντησε στις συγκεκριμένες ερωτήσεις του POLITICO. Το γραφείο Τύπου της είπε: «Η OLAF δεν εκδίδει συνήθως σχόλια για υποθέσεις που μπορεί ή δεν εξετάζει για να προστατεύσει το απόρρητο οποιωνδήποτε πιθανών ερευνών και πιθανών επακόλουθων δικαστικών διαδικασιών, καθώς και για να διασφαλίσει τον σεβασμό των προσωπικών δεδομένων και των διαδικαστικών δικαιωμάτων . “
- Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου το 2021, περίπου το 42,4 τοις εκατό των δημοσίων συμβάσεων στην Ελλάδα ανατέθηκαν όπου υπήρχε μόνο μία προσφορά. Το 2011, το 15% των συμβάσεων έλαβε μόνο μία προσφορά.
Το ποσοστό των προσφορών μεμονωμένων προσφορών σε χώρες με παρόμοιο πληθυσμό, όπως η Πορτογαλία, το Βέλγιο και η Τσεχική Δημοκρατία, ήταν 31,6%, 27,1% και 47,8% αντίστοιχα.
Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται συχνά από επιχειρηματίες είναι ότι το μοτίβο των προσφορών με μία προσφορά οφείλεται στο ότι υπάρχουν εκατοντάδες ευκαιρίες υποβολής προσφορών. Οι εταιρείες δεν έχουν αρκετούς πόρους για να συμμετέχουν σε κάθε μία.
