Η άτυπη συνάντηση στη Γενεύη για το Κυπριακό, που συγκάλεσε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, αποτελεί μια νέα προσπάθεια για την επανέναρξη του διαλόγου μεταξύ των δύο κοινοτήτων της Κύπρου. Ωστόσο, η επιτυχία ή η αποτυχία αυτής της πρωτοβουλίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση της Τουρκίας και την ικανότητα του διεθνούς παράγοντα να ασκήσει πίεση για την επίτευξη μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης. Η πραγματική δοκιμασία αυτής της συνάντησης θα ήταν αν μπορούσε να θέσει τις βάσεις για μια ουσιαστική επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
Αν η τουρκική πλευρά συνεχίσει να προωθεί τη λύση δύο κρατών και η ελληνοκυπριακή ηγεσία επιμένει σε διαπραγμάτευση εντός του Πλαισίου Γκουτέρες, η άτυπη διάσκεψη πιθανότατα θα καταλήξει σε άλλο ένα αδιέξοδο.
Η στάση της Τουρκίας: Κλειδί για την επιτυχία
Η Τουρκία, ως η κύρια δύναμη πίσω από την τουρκοκυπριακή πλευρά, κατέχει το κλειδί για την πρόοδο των συνομιλιών. Ο Χακάν Φιντάν, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, και ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, Ερσίν Τατάρ, θα είναι οι κύριοι πρωταγωνιστές στη Γενεύη.
Η στάση τους κατά τη διάρκεια της άτυπης συνάντησης θα αποκαλύψει τις πραγματικές προθέσεις της Άγκυρας. Εάν ο Τατάρ επιμείνει στην ακραία του ρητορική για μια λύση δύο κρατών και ο Φιντάν δείξει διαλλακτικότητα, τότε η συνάντηση μπορεί να αποτελέσει βήμα προς την επανέναρξη του διαλόγου.
Ωστόσο, εάν και οι δύο πλευρές επιμείνουν στις ακραίες θέσεις τους, η προσπάθεια του Γκουτέρες θα καταλήξει σε αδιέξοδο.
Ο ρόλος του διεθνούς παράγοντα
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών έχει αναλάβει τον ρόλο του διαμεσολαβητή σε μια εξαιρετικά περίπλοκη κατάσταση. Ωστόσο, η επιτυχία της προσπάθειάς του εξαρτάται από την ικανότητα του διεθνούς παράγοντα να ασκήσει πίεση στην Τουρκία για να δεχτεί μια λύση που θα είναι αποδεκτή και από τις δύο κοινότητες.
Η παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη συνάντηση είναι καλοδεχούμενη, αλλά δεν είναι σαφές κατά πόσο μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη συμφωνίας.
Όμως η προσέγγιση της ΕΕ στην Τουρκία, για τη συμμετοχή της στα μελλοντικά αμυντικά σχέδια των Βρυξελλών για την ασφάλεια της Ευρώπης έχει προκαλέσει τις αντιδράσεις της Λευκωσίας, ενώ η Ελλάδα σιωπά προς το παρόν, χωρίς να παίρνει θέση επί του θέματος.
Αυτή η εξέλιξη έχει προκαλέσει προβληματισμό στην Κυπριακή πλευρά που αναζητά την εξεύρεση λύσεων σε περίπτωση που η Άγκυρα αναλάβει, με το αζημίωτο, την εμπλοκή της στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Οι προκλήσεις και οι αμφιβολίες
Η συνάντηση της Γενεύης γίνεται σε μια περίοδο που ο διεθνής παράγοντας είναι απασχολημένος με άλλες κρίσεις, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή και οι εμπορικοί πόλεμοι μεταξύ των ΗΠΑ, της Κίνας και άλλων χωρών. Αυτές οι εξελίξεις δυσχεραίνουν την προσπάθεια για την επίλυση του Κυπριακού, καθώς η προσοχή και οι πόροι του διεθνούς παράγοντα είναι κατανεμημένοι σε πολλά μέτωπα.
Επιπλέον, η αλλαγή στη στάση των ΗΠΑ υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, η οποία φαίνεται να στρέφεται προς την Τουρκία και όχι προς την Ελλάδα και την Κύπρο, δημιουργεί πρόσθετες δυσκολίες. Το ότι μια μέρα πριν την άτυπη συνάντηση στη Γενεύη ο Ερντογάν είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Τραμπ, χωρίς να υπάρχει αναφορά για το Κυπριακό, κάνει ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα για το ρόλο των ΗΠΑ στη διευθέτηση της λύσης του Κυπριακού.
Η έλλειψη διεθνούς πίεσης στην Τουρκία και η απουσία νέων προτάσεων από τον Γκουτέρες , τουλάχιστον με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, μειώνουν τις πιθανότητες επιτυχίας της συνάντησης.
Η θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς
Η ελληνοκυπριακή πλευρά, με επικεφαλής τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να συζητήσει τα έξι σημεία του Πλαισίου Γκουτέρες, αλλά επιμένει στη λύση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας.
Ωστόσο, η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν πρέπει να ελπίζει σε μια γρήγορη λύση, καθώς οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές.
Η υφιστάμενη κατάσταση παράγει τετελεσμένα που δυσχεραίνουν τη θέση της Κύπρου, και η έλλειψη προετοιμασίας για ένα Plan B μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική.
Μια προσπάθεια που αξίζει, αλλά με επιφυλάξεις
Η άτυπη συνάντηση στη Γενεύη είναι μια ακόμη προσπάθεια για την επίλυση του Κυπριακού, αλλά γίνεται σε λάθος χρόνο και με δυσμενή δεδομένα. Η επιτυχία της εξαρτάται από τη στάση της Τουρκίας, την ικανότητα του διεθνούς παράγοντα να ασκήσει πίεση και την ύπαρξη νέων προτάσεων που θα μπορούσαν να ωθήσουν τη διαδικασία προς τα εμπρός.
Ενώ η προσπάθεια του Προέδρου Χριστοδουλίδη είναι καλοδεχούμενη, οι ελπίδες για μια ουσιαστική πρόοδο παραμένουν περιορισμένες. Μακάρι αυτές οι εκτιμήσεις να είναι λανθασμένες και η συνάντηση να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για μια νέα εποχή στον Κυπριακό διάλογο. Ωστόσο, η πραγματικότητα μας υπενθυμίζει ότι η διαδικασία αυτή θα είναι μακρά και δύσκολη.
Το Κυπριακό παραμένει εγκλωβισμένο μεταξύ πολιτικών σκοπιμοτήτων και διεθνών συγκυριών. Εάν δεν υπάρξει πραγματική πολιτική βούληση για λύση, τότε η Γενεύη θα προστεθεί απλώς στη μακρά λίστα των αποτυχημένων προσπαθειών, ενώ η διαίρεση της Κύπρου θα εδραιώνεται ολοένα και περισσότερο ως η νέα πραγματικότητα.
Σπύρος Σιδέρης
