Σπύρος Μητροδήμας
Με αφορμή την 31 Μαρτίου, ημέρα αφιερωμένη στη διεμφυλική ορατότητα και την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για τα στερεότυπα, τις διακρίσεις και την έμφυλη βία που αντιμετωπίζουν οι διεμφυλικοί άνθρωποι ανά τον κόσμο, είναι απαραίτητη μια μικρή ανασκόπηση στο πώς καταγράφεται το πρόβλημα της έμφυλης βίας στη χώρα μας.
Η έμφυλη βία έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια και παίρνει ιδιαίτερα ανησυχητικές διαστάσεις. Τα περιστατικά βιασμών και κακοποιήσεων εναντίον γυναικών που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι συχνά και απασχολούν το αστυνομικό δελτίο πάνω από δύο φορές κάθε εβδομάδα.
Χαρακτηριστική ήταν η πρόσφατη ανατριχιαστική καταγγελία 21χρονης γυναίκας για τους βιασμούς που υπέστη από γαιοκτήμονα στη Λάρισα στον οποίο εργαζόταν η μητέρα της. Γεγονός που αναδεικνύει και το στοιχείο της κοινωνικής ανισότητας στο θέμα της έμφυλης βίας.
Με αφορμή και την 31 Μαρτίου, ημέρα αφιερωμένη στη διεμφυλική ορατότητα και την ευαισθητοποίηση τη κοινωνίας για τα στερεότυπα, τις διακρίσεις και την έμφυλη βία που αντιμετωπίζουν οι διεμφυλικοί άνθρωποι ανά τον κόσμο, απαραίτητη είναι μια μικρή ανασκόπηση στο πως καταγράφεται το πρόβλημα της έμφυλης βίας στη χώρα μας.
Επίσης όμως απαραίτητο να τιμήσουμε τη μνήμη της Άννας, της τρανς γυναίκας που δολοφονήθηκε άγρια στον άγιο Παντελεήμονα πέρσι και να θυμηθούμε ότι ακόμα και στη δολοφονία της κάποιοι δεν της αναγνώρισαν το δικαίωμα στην ταυτότητά της με την ΕΛΑΣ κάνοντας σε misgendering, να μιλά αρχικά για «νεκρό άνδρα στην οδό Φυλής».
71 οι συστάσεις της GREVIO για την Ελλάδα
Το πρόβλημα είναι όμως ότι η κυβέρνηση δεν προχωρά σε ουσιαστικά μέτρα σύμφωνα με τις συστάσεις της Grevio για την Ελλάδα. Η Grevio είναι η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δράση κατά της βίας εναντίον των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας και έχει επιφορτιστεί με την παρακολούθηση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης. Να σημειωθεί ότι η GREVIO έχει διατυπώσει 71 συστάσεις και προτάσεις για την Ελλάδα ως προς την Έκθεση Αξιολόγησης για την εφαρμογή της Σύμβασης, τις οποίες κατηγοριοποιεί σε ομάδες, ανάλογα με το επίπεδο του επείγοντος:
Την πρώτη πανελλαδική εκδήλωση με θέμα την αξιολόγηση της έκθεσης GREVIO διοργάνωσε αυτή την εβδομάδα, το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Στην εκδήλωση συμμετείχε η πρόεδρος της GREVIO και αναπληρώτρια διευθύντρια του ΙΜΔΑ, Μαρία-Ανδριανή Κωστοπούλου αναφέρθηκε στη μεγάλη σημασία που έχει η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και στην ολιστική προσέγγισή της ενώ επισήμανε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική η προσχώρηση σε αυτή της Ε.Ε. καθώς και η λειτουργία του ελεγκτικού μηχανισμού με επιτόπιες επισκέψεις. Συζητήθηκε το φαινόμενο της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών με έμφαση στο τι πρέπει να γίνει για την αντιμετώπισή του. Ενδεικτικά η καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και αντιδήμαρχος κοινωνικής αλληλεγγύης και ισότητας του Δήμου Αθηναίων Μαρία Στρατηγάκη σημείωσε την ανάγκη που υπάρχει για «προστασία και υποστήριξη των επιζωσών έμφυλης βίας».
Η κοινωνική επιστημόνισσα σε θέματα φύλου από το Κέντρο ΔΙΟΤΙΜΑ Άννα Βουγιούκα αναφέρθηκε στα μέτρα που πρέπει να ληφθούν καθώς και τις υπηρεσίες υποστήριξης που πρέπει να υπάρχουν πανελλαδικά, π.χ. καταφύγια για κακοποιημένες γυναίκες και παιδία και η 24ωρη τηλεφωνική γραμμή παροχής άμεσης βοήθειας.
Εκτενώς συζητήθηκαν οι γυναικοκτονίες αλλά και οι επιπτώσεις από το νομοσχέδιο για τη υποχρεωτική συνεπιμέλεια των παιδιών στο οποίο αναφέρθηκε διεξοδικά η καθηγήτρια Νομικής Σχολής του ΑΠΘ Κατερίνα Φουντεδάκη κυρίως σε σχέση με την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Η πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Βίας και ψυχολόγος διδάκτωρ Κική Πετρουλάκη επισήμανε την ανάγκη αξιολόγησης και διαχείρισης κινδύνου στη διάπραξη γυναικοκτονίας.
Κατά 150% αυξήθηκε η έμφυλη βία τα τελευταία χρόνια
Σύμφωνα με την 4η Ετήσια Έκθεση για τη βία κατά των γυναικών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας, η αύξηση γυναικών θυμάτων βίας από το 2019 ως το 2022 είναι 150%. Οι γυναίκες θύματα βίας από 4.171 το 2019, τα 10.131 το 2022.
Τα στοιχεία για την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία προέρχονται από τα στοιχειά της ΕΛ.ΑΣ., δηλαδή αφορούν μόνο τις πράξεις βίας που καταγγέλθηκαν επίσημα. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε πλήρη εικόνα για το φαινόμενο της έμφυλης βίας γιατί οι περισσότερες γυναίκες υπό το καθεστώς του φόβου και της στιγματοποίησης δεν προχωρούν σε καταγγελίες.
Σημαντικός ήταν ο ρόλος εδώ του ελληνικού MeToo, ειδικά μετά το 2021, που έπαιξε προωθητικό ρόλο και έδωσε αυτοπεποίθηση σε πολλές γυναίκες να προχωρήσουν σε καταγγελίες κακοποιητών αλλά το κυριότερο, έσπασε το φράγμα της ντροπής και της σιωπής πολλών γυναικών που ένοιωσαν, ότι δεν είναι μόνες.
Ετήσιος αριθμός γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας
Στο Γράφημα απεικονίζεται η συνεχιζόμενη αύξηση του συνολικού αριθμού των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας που προχώρησαν σε καταγγελία στην αστυνομία και το 2022.
Το διάστημα 2012-2020 η αύξηση των καταγγελιών κυμαίνονταν από 1-26%. Το 2021 σημειώθηκε ραγδαία αύξηση των καταγγελιών, της τάξης του 72,9%. Έτσι, σε σχέση με το 2020 ο αριθμός των γυναικών που κατήγγειλαν ενδοοικογενειακή βία το 2022 στην αστυνομία υπερδιπλασιάστηκε, φτάνοντας σε ποσοστό το 137,6%, καθώς το 2020 4.264 γυναίκες είχαν προχωρήσει σε καταγγελία ενώ το 2022 ο αριθμός τους ανήλθε σε 10.131.
Σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, οι γυναίκες αποτελούν τα 3/4 των θυμάτων που προχωρούν σε καταγγελία στην αστυνομία.
Οι γυναίκες θύματα είναι το 75% και άνδρες θύματα σε ποσοστό 25%. Από τα στοιχεία της αστυνομίας για τη σχέση θύματος-δράστη προκύπτει ότι για ακόμα μια χρονιά τα υψηλότερα ποσοστά βίας καταγράφονται στις συντροφικές σχέσεις (ποσοστό 59,4%).
Ο ετήσιος αριθμός των καταγγελλόμενων εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας το 2022 παρουσιάζει αύξηση κατά 31,4%, σε σχέση με το 2021, διπλασιάζοντας τον αριθμό των καταγγελιών σε σχέση με το 2020 (103,5%).
Ο συνολικός αριθμός των βιασμών που καταγγέλθηκαν στην αστυνομία από γυναίκες το 2022 ανήλθε σε 303. Αναφορικά με τις καταγγελίες για βιασμό στα πλαίσια της οικογένειας, προκύπτει ότι 2022 καταγράφηκαν 88 περιστατικά με 86 άνδρες δράστες και 87 θύματα.
Καθώς στην Ελλάδα δεν υφίσταται ξεχωριστή διάταξη νόμου για την ποινική δίωξη του εγκλήματος της γυναικοκτονίας, η αποτύπωση της διάστασης του φαινομένου στη χώρα γίνεται μέσω της συγκέντρωσης του συνολικού αριθμού των γυναικών θυμάτων ανθρωποκτονίας με πρόθεση (άρθρο 299 του Ποινικού Κώδικα), ενώ η σχέση τους με τον δράστη προκύπτει σε συνδυασμό με τον νόμο για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας (Ν. 3500/2006).
Σύμφωνα με τα στοιχεία της αστυνομίας, το 2022 αυξήθηκε τόσο ο αριθμός των γυναικοκτονιών σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, όσο και το ποσοστό των γυναικοκτονιών στο σύνολο των γυναικών θυμάτων ανθρωποκτονίας.
Αισιόδοξο μήνυμα: Η αλληλεγγύη νίκησε στον Κολωνό...
Αγαλλίασε η ψυχή των αλληλέγγυων και προοδευτικών ανθρώπων με την απόφαση του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου της Αθήνας για την ενοχή του Ηλία Μίχου. Μετά από μια απαράδεκτη πρόταση της Εισαγγελέως η Δικαιοσύνη ανέπνευσε χάρη στο σώμα των ενόρκων. Η αλληλεγγύη ήταν μεγάλη και από την αρχή συλλογικότητες είχαν σταθεί στο πλευρό του 12χρονου παιδιού στον Κολωνό, της μάνας και της οικογένειας.
Οι κινητοποιήσεις, οι διαμαρτυρίες, οι συνεντεύξεις τύπου και η φροντίδα της οικογένειας την οποία ανέλαβαν οργανώσεις αλληλεγγύης απέφεραν αποτέλεσμα και έδειξαν για άλλη μια φορά ότι η κοινωνία είναι ζωντανή και στέκεται στο πλευρό των θυμάτων.
Η Πολιτεία απείχε χαρακτηριστικά από τη στήριξη του παιδιού και της οικογένειας ενώ παραλίγο το 12χρονο κορίτσι να χάσει και τη μητέρα του, αν το Δικαστήριο αποδέχονταν τις κατηγορίες εις βάρος της και δεν την αθώωνε.
Αντίθετα ο Μίχος κρίθηκε ένοχος για το αδίκημα του βιασμού της 12χρονης, ένοχος για κατάχρηση ανηλίκου που δεν έχει συμπληρώσει τα 14 έτη, για πορνογραφία ανηλίκου (κατείχε και διένειμε το υλικό μέσω πληροφορικών συστημάτων) για μαστροπεία και για παράνομη κατοχή όπλων και πυρομαχικών. Αθώος κρίθηκε μόνο για εμπορία ανήλικου.
