Η σχέση της Τέχνης με την πολιτική ιστορία στη Νότια Ευρώπη βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς έκθεσης «Δημοκρατία», που θα φιλοξενήσει η Εθνική Πινακοθήκη
Μια διεθνή έκθεση, την πρώτη μεγάλη έκθεση που διερευνά την καλλιτεχνική δημιουργία ενάντια στον ολοκληρωτισμό και την προσπάθεια επανίδρυσης της Δημοκρατίας σε τρεις χώρες όπου η μετάβαση από δικτατορικά καθεστώτα στο δημοκρατικό πολίτευμα συνέπεσε χρονικά, ετοιμάζεται να υποδεχτεί η Εθνική Πινακοθήκη. Η σχέση της Τέχνης με την πολιτική ιστορία στη Νότια Ευρώπη βρίσκεται στο επίκεντρο της έκθεσης «Δημοκρατία», που θα φιλοξενήσει ο κορυφαίος οργανισμός από τις 11 Ιουλίου ως τις 2 Φεβρουαρίου στην προσπάθειά του να αναδειχθεί πώς η τρέχουσα κοινωνικοπολιτική κατάσταση που επικρατεί παγκοσμίως μπορεί να συνδέεται με τις διαμάχες και την αναταραχή που επικρατούσε σε Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία το 1960 και 1970.
Η έκθεση θα εμβαθύνει στις ιστορικές ιδιαιτερότητες της κοινής εμπειρίας, στα συναισθήματα και στο συλλογικό τραύμα όπως αυτά διαμορφώθηκαν μέσα από τις πράξεις διαμαρτυρίας, αντίστασης, προσωπικής και κοινωνικής χειραφέτησης.
«Η έκθεση πραγματοποιείται σε μια διεθνή συγκυρία που δεν μας επιτρέπει να εφησυχάζουμε αλλά επιβάλλει τη συνεχή επαγρύπνηση για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας καθώς πληθαίνουν οι ακραίες φωνές που κεφαλαιοποιούν την κοινωνική δυσαρέσκεια από τις παρατεταμένες και αλλεπάλληλες κρίσεις, παρατηρείται μειωμένη συμμετοχή στις εκλογές, αμφισβητείται το κύρος και η αξιοπιστία των θεσμών, ενώ επικρατούν ο φόβος και η επισφάλεια» σημειώνει χαρακτηριστικά η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης και επιμελήτρια της έκθεσης Συραγώ Τσιάρα. «Οι επέτειοι είναι μια ευκαιρία αναστοχασμού πάνω στη δυναμική των ιστορικών βιωμάτων, μια αφορμή να ξανακοιτάξουμε μέσα μας και γύρω μας για να διαπιστώσουμε τι πετύχαμε, πόσο αλλάξαμε και σε ποιο βαθμό η εμπειρία του παρελθόντος συμβάλλει στη διαμόρφωση της συλλογικής μας ταυτότητας στο παρόν ή ενημερώνει τον σχεδιασμό μας για το μέλλον» υπογραμμίζει.
Η πολιτική λειτουργία της Τέχνης
Με άξονα την τέχνη της αντίστασης και της διαμαρτυρίας στην Ελλάδα, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, η έκθεση αντιμετωπίζει συγκριτικά, για πρώτη φορά σε διεθνές επίπεδο, την πολιτική λειτουργία της Τέχνης στα δικτατορικά καθεστώτα του ευρωπαϊκού Νότου και διερευνά την ποικιλομορφία των καλλιτεχνικών αναζητήσεων, τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις, τις καλλιτεχνικές πρακτικές που γεννήθηκαν μέσα από τον αγώνα για ελευθερία καθώς και την ενεργή κληρονομιά τους. Διαρθρωμένη σε τρεις άξονες, «Το Πρόσωπο του Εχθρού», «Αντίσταση», «Εξέγερση» και «Διέγερση», εστιάζει στη μετάβαση από τα αυταρχικά καθεστώτα στα δημοκρατικά πολιτεύματα και στον ρόλο των καλλιτεχνών στη διεκδίκηση των πολιτικών ελευθεριών.
Ανάμεσα σε αυτούς τους άξονες ξεδιπλώνονται ανάγλυφα η εκθεσιακή δραστηριότητα, η συγκρότηση καλλιτεχνικών ομάδων, ο κριτικός λόγος, ο ρόλος της αφηρημένης τέχνης, η ανάδειξη του κριτικού ρεαλισμού, η τέχνη της διαμαρτυρίας μέσω της αφίσας, της χαρακτικής και της περφόρμανς, η διεκδίκηση της ορατότητας του σώματος σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, καθώς και η συνολικότερη εμπλοκή της Τέχνης στη δημόσια σφαίρα. Ζητήματα δηλαδή που την ώρα που επισφραγίζουν το αίτημα του εκδημοκρατισμού αποτελούν ταυτόχρονα σημαντικά πεδία έρευνας και εικαστικής δραστηριότητας.
«Με οδηγό τις συνέχειες, τις ρωγμές και τις ανακατατάξεις στην πορεία προς τον εκδημοκρατισμό και στις τρεις χώρες διερευνούμε την ιδιαίτερη υφή, το χρώμα, τους ήχους, τη σύνθεση και την απόκριση των καλλιτεχνών στον ριζικό μετασχηματισμό, την απελευθερωτική δύναμη που εκλύθηκε στο συλλογικό σώμα από τη διεκδίκηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων, αλλά και την εικαστική διαχείριση του τραύματος των δικτατοριών» επισημαίνει η Συραγώ Τσιάρα.
Σικελιώτης
Δεν είναι τυχαίο που η «Δημοκρατία» έρχεται αμέσως μετά την επιτυχημένη «Αστυγραφία», με την οποία η Εθνική Πινακοθήκη εστίασε στους αστικούς μετασχηματισμούς στην μεταπολεμική Ελλάδα, στην πολυπλοκότητα, στην αντιφατικότητα και στην ποικιλομορφία τους, στη συγκεκριμένη έκθεση, που έρχεται ως συνέχεια και ολοκλήρωση της προηγούμενης, «επικεντρώνεται στην εικαστική μορφοποίηση της διεκδίκησης της ελευθερίας και των πολιτικών δικαιωμάτων κατά την εκκρηκτική συνάντηση των αυταρχικών πρακτικών χειραγώγησης με τις πολιτικές της χειραφέτησης και των ταυτοτήτων».
Συνολικά 55 καλλιτέχνες και ομάδες καλλιτεχνών συμμετέχουν στην έκθεση, όπου παρουσιάζονται 140 έργα από τις τρεις χώρες, αλλά και αφίσες, βιντεοπροβολές, και περφόρμανς. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί επίσης ένα κινηματογραφικό αφιέρωμα και ένα συνέδριο με θέμα τη Δημοκρατία και τις εικαστικές τέχνες.
Πόλυ Κρημνιώτη
