Ποιοι μοιράζονται 16,5 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και δάνεια, που αποτελούν το 95% των χρημάτων τα οποία έχει εκταμιεύσει στη χώρα μας η Ε.Ε. ● Σε δημόσιους φορείς η μερίδα του λέοντος, αλλά 2,6 δισ. ευρώ πάνε σε 34 μεγάλους ιδιωτικούς ομίλους ● Κυριαρχούν ενοικιάσεις αυτοκινήτων, οπτικές ίνες, ξενοδοχεία και φωτοβολταϊκά
Oχι ότι γίναμε πολύ σοφότεροι από την καθυστερημένη ανάρτηση της λίστας με τους 100 μεγαλύτερους αποδέκτες των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) στην Ελλάδα, αλλά η έστω απρόθυμη και διεκπεραιωτική ανταπόκριση της κυβέρνησης στις υποχρεώσεις διαφάνειας που προκύπτουν από τον ευρωπαϊκό κανονισμό του ΤΑΑ επιβεβαιώνει αυτό που είχαμε επισημάνει ακριβώς πριν από έναν χρόνο: τα λεφτά πάνε… στα λεφτά.
«Οι 100 ευνοούμενοι του Ταμείου Ανάκαμψης» ήταν ο τίτλος του δημοσιεύματος της «Εφ.Συν.» στις 4 Οκτωβρίου του 2023, στο οποίο διαπιστώναμε ότι από τα 11,6 δισ. ευρώ που μέχρι τότε είχαν κατανεμηθεί σε επιδοτήσεις και δάνεια (από ένα σύνολο 30,5 δισ. ευρώ που στο μεταξύ έχουν γίνει 36 δισ. ευρώ), τα 1,7 δισ. ευρώ πήγαιναν σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, διαψεύδοντας τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς ότι υπάρχει μεγάλη και δίκαιη διασπορά πόρων σε μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις.
Φυσικά, ακόμη και σε αυτή την εικόνα υπάρχει παραπλάνηση και απόκρυψη δεδομένων, αφού ακόμη και για τα υπόλοιπα χρήματα του ΤΑΑ που υποτίθεται πως πάνε σε μεγάλους δημόσιους φορείς –Υπουργεία Περιβάλλοντος, Υποδομών, Ψηφιακής Διακυβέρνησης– δεν διευκρινίζεται ποιες ιδιωτικές επιχειρήσεις αναλαμβάνουν την υλοποίηση των έργων, άρα εισπράττουν τους πόρους. Ετσι, η έννοια πραγματικά «τελικοί αποδέκτες» δεν υπηρετείται από τη λίστα που δημοσιοποιεί η κυβέρνηση και αποδέχεται ως καλώς καμωμένη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Στον έναν χρόνο που μεσολάβησε, καθώς η ελληνική κυβέρνηση ήταν η τελευταία από τους 27 της Ε.Ε. που επικαιροποίησε τη λίστα των 100 μεγαλύτερων αποδεκτών πόρων του Ταμείου, αν και θα έπρεπε από πέρσι να το έχει κάνει τουλάχιστον άλλη μια φορά, το ποσό που τους αντιστοιχεί ανέβηκε από τα 11,6 στα 16,5 δισ. ευρώ.
Τα στοιχεία αφορούν την περίοδο μέχρι και τις 31/7/2024, διάστημα μέχρι το οποίο είχαν εκταμιευτεί συνολικά για την Ελλάδα 17,2 δισ. ευρώ από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό RRF. Επομένως, μια πρώτη παρατήρηση αφορά το δεδομένο ότι το 95% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης πάει στους 100 μεγαλύτερους αποδέκτες, δημόσιους φορείς ή ιδιώτες.
● Οι δημόσιοι φορείς απορροφούν τη μερίδα του λέοντος. Καμιά έκπληξη σε αυτό. Οπως φαίνεται και από τον πίνακα που δημοσιεύουμε, σχεδόν 10 δισ. ευρώ παίρνουν 15 δημόσιοι φορείς, με τα μεγαλύτερα ποσά σε επιδοτήσεις κυρίως και δευτερευόντως σε δάνεια. Τέσσερα υπουργεία –ΥΠΕΝ, Υποδομών, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Υγείας– απορροφούν 5,5 δισ. ευρώ
● Υποσημείωση στη διαφαινόμενη πρωτοκαθεδρία των δημόσιων φορέων: ορισμένα επιδοτούμενα έργα καταχρηστικώς ορίζονται ως δημόσια, όπως ο περίφημος ΒΟΑΚ στην Κρήτη ή ο αυτοκινητόδρομος Ε65, που έτσι κι αλλιώς την υλοποίησή τους –και πιθανότατα και την εκμετάλλευσή τους στο μέλλον– έχουν αναλάβει ιδιωτικοί όμιλοι, στους οποίους θα καταλήξουν και οι ευρωπαϊκοί πόροι.
● Καταχρηστικά μπορούμε να πούμε ότι εντάσσονται, επίσης, η ΔΕΗ, ο ΔΕΔΔΗΕ και ο ΑΔΜΗΕ στους μεγάλους δημόσιους αποδέκτες του ΤΑΑ. Για παράδειγμα, πόσο «δημόσιο» μπορεί να θεωρηθεί το έργο του ΔΕΔΔΗΕ για αύξηση της ισχύος των υποσταθμών του ώστε να διευκολυνθεί η σύνδεση των ιδιωτικών ΑΠΕ; Και, εννοείται, το ίδιο μπορούμε να αναρωτηθούμε για τη ΔΕΗ, όχι μόνο λόγω της δραστικής μείωσης του ποσοστού του Δημοσίου, αλλά και για το γεγονός ότι με κερδοφορία σχεδόν 1 δισ. δανείζεται 500 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για να επεκταθεί στις οπτικές ίνες ή να αγοράσει τον Κωτσόβολο.
● Στη λίστα των 100 μεγαλύτερων αποδεκτών επιδοτήσεων και δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης μετράμε 34 ιδιωτικές επιχειρήσεις που παίρνουν περίπου 2,6 δισ. ευρώ, περίπου το 15% των συνολικών πόρων. Αρκετές τις είχαμε δει και στη λίστα του περασμένου Οκτώβρη, όπως την ΤΕΡΝΑ που επιδοτείται με 250 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ και δανειοδοτείται με 129 εκατ. ευρώ για ανάπτυξη υποδομών υπερυψηλής ευρυζωνικότητας. Στην ίδια κατηγορία εντάσσεται και η Grid, μέτοχος του ΑΔΜΗΕ, που δανείζεται από το ΤΑΑ 61 εκατ. για ανάπτυξη ανάλογων υποδομών, όπως και ο ΟΤΕ, που δανείζεται 93 εκατ. ευρώ.
● Την τιμητική τους έχουν οι εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων: η Olympic (Avis) του τουρκικού ομίλου Κοτς δανείζεται 200 εκατ. για την ανανέωση του στόλου της και η Autohellas του Ευτύχη Βασιλάκη άλλα 150 εκατ. ευρώ.
● Με 150 εκατ. ευρώ δανειοδοτείται και η Ελληνικός Χρυσός, που είναι 18η στη λίστα των 100.
● Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία των φαρμακευτικών με την DEMO και την ΕΛΠΕΝ, του λιανεμπορίου με τη Σκλαβενίτης, Μετρό αλλά και τη Λιντλ, του τουριστικού και ξενοδοχειακού τομέα, με τους ομίλους Μήτση, Σάνη, Golf Residences και Κολοσσός να έχουν εξασφαλίσει δάνεια αρκετών δεκάδων εκατομμυρίων, των εταιρειών ανάπτυξης ακινήτων και, φυσικά, των ΑΠΕ, στις οποίες μετράμε τουλάχιστον 15 επιδοτούμενα ή δανειοδοτούμενα έργα, κυρίως φωτοβολταϊκά.
● Αξιοσημείωτη απουσία σε σχέση με την προηγούμενη λίστα, αυτή της Motor Oil. Για άγνωστους λόγους, ενώ πέρσι εμφανιζόταν δικαιούχος δανείου 25 εκατ. ευρώ, τώρα είναι εκτός της λίστας των 100 πιο ευνοημένων, με τον τελευταίο (Κεντρική Ενωση Επιμελητηρίων) να παίρνει επιδοτήσεις 23,5 εκατ. για συμβολή στον «ψηφιακό μετασχηματισμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων».
Γιάννης Κιμπουρόπουλος
