Η κυβέρνηση γνώριζε τα πάντα για τη διάλυση στον σιδηρόδρομο. Η επιστολή τρεις μήνες πριν το δυστύχημα και ο μηχανικός της ΕΡΓΟΣΕ, που θεωρείται “κόκκινο πανί”...
Τρεις κρίσιμοι μάρτυρες στην υπόθεση των Τεμπών δεν κλήθηκαν ποτέ να καταθέσουν στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, που ερεύνησε τις ποινικές ευθύνες πολιτικών προσώπων για το σιδηροδρομικό δυστύχημα, πρωτίστως των πρώην Υπουργών, Κώστα Αχ. Καραμανλή και Χρήστου Σπίρτζη. Και οι τρεις μάρτυρες προτάθηκαν στην Εξεταστική από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, όμως οι κυβερνητικοί βουλευτές τούς απέρριψαν. Τα ίδια πρόσωπα, ωστόσο, είχαν κληθεί για κατάθεση από τον εφέτη ειδικό ανακριτή στη Λάρισα, ο οποίος χειρίζεται την υπόθεση.
Οι καταθέσεις στον ανακριτή που είδε το NEWS24/7 – ορισμένοι κατέθεσαν περισσότερες από μία φορές – περιλαμβάνονται στο υλικό της δικογραφίας που διαβιβάστηκε την Τετάρτη στη Βουλή. Παραμένει άγνωστο αν τα ίδια πρόσωπα θα κληθούν στην Εξεταστική Επιτροπή, έστω την ύστατη στιγμή. Οι καταθέσεις τους αποκαλύπτουν κρίσιμα στοιχεία για την κατάσταση διάλυσης στον σιδηρόδρομο πριν το δυστύχημα στα Τέμπη, τα οποία ήταν επίσημα σε γνώση της κυβέρνησης.
Ο πρώτος κρίσιμος μάρτυρας είναι ο Φίλιππος Τσαλίδης, διευθύνων σύμβουλος της ΤΡΑΙΝΟΣΕ το διάστημα 2016-2021. Εξετάστηκε από τον εφέτη ανακριτή στη Λάρισα στις 22 Φεβρουαρίου 2024 και όπως αποκάλυψε το NEWS24/7 περιέγραψε ότι ο πρώην Υπουργός Μεταφορών, Κώστας Αχ. Καραμανλής, ήταν ενήμερος για την κατάσταση στον σιδηρόδρομο. Ο Φιλ. Τσαλίδης, λίγες ημέρες πριν παραιτηθεί από τη διοίκηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, τον Σεπτέμβριο του 2021, είχε στείλει επιστολή στο Υπουργείο Μεταφορών για την κατάσταση του δικτύου.
Ρωτήθηκε από τον ανακριτή, αν είχε κάνει νωρίτερα αντίστοιχες ενημερώσεις προς το Υπουργείο, δηλαδή τον Κώστα Αχ. Καραμανλή. «Ναι, είχα κάνει ενημερώσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων αφορούσαν την υποδομή. Οι ενημερώσεις γίνονταν είτε μέσω αλληλογραφίας είτε προφορικά», απάντησε.
Ανακριτής: Έχετε αποστείλει και άλλες τέτοιες επιστολές στον κ. Υπουργό, τους Γενικούς Γραμματείς του Υπουργείου;
Φιλ. Τσαλίδης: Απ’ όσο θυμάμαι είχα ξαναστείλει αντιστοίχου περιεχομένου επιστολές.
Ανακριτής: Λάβατε απαντήσεις σε αυτές τις επιστολές σας;
Φιλ. Τσαλίδης: Στις περισσότερες από αυτές δεν είχα λάβει απάντηση.
Σε άλλο σημείο, ρωτήθηκε αν λειτουργούσε η σηματοδότηση στο τμήμα Λάρισα-Ν. Πόροι, το οποίο περιλαμβάνει το σημείο του δυστυχήματος. «Σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση δεν λειτουργούσαν στον κύριο άξονα. Σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση λειτουργούσε με προβλήματα στο τμήμα ΣΚΑ-Αεροδρόμιο και μόνο τηλεδιοίκηση με προβλήματα στο ΣΚΑ-Κόρινθος», απάντησε.
Ο Φιλ. Τσαλίδης κατέθεσε, επίσης, ότι δεν υπήρχε καταγραφή της θέσης των συρμών σε πραγματικό χρόνο, ότι δεν φαινόταν η κίνηση του κάθε συρμού ανά κατεύθυνση, ότι δεν λειτουργούσε το σύστημα GSM-R, ενώ τόνισε ακόμη ότι παρότι είχαν εγκατασταθεί τα συστήματα ETCS, δεν λειτουργούσαν γιατί αυτό προϋποθέτει ολοκληρωμένο σύστημα σηματοδότησης.
«ΟΥΤΕ ΦΩΤΟΣΗΜΑΤΑ»
Ο δεύτερος κρίσιμος μάρτυρας που δεν κλήθηκε στην Εξεταστική Επιτροπή, παρά τα επίμονα αιτήματα της αντιπολίτευσης, είναι ο Κώστας Γενιδούνιας, μηχανοδηγός και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Προσωπικού Έλξης (ΠΕΠΕ). Ο ίδιος ήταν από τους πρώτους μάρτυρες που εξέτασε ο εφέτης ανακριτής στη Λάρισα, στις 23 Μαρτίου 2023.
«Μετά την ολοκλήρωση των έργων υποδομής και ηλεκτροκίνησης τον Φλεβάρη του 2019 στο τμήμα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, οπότε μειώθηκε ο χρόνος διαδρομής λόγω της αύξησης της ταχύτητας σε πολλά σημεία του δικτύου, βλέπαμε ότι δεν ολοκληρώνονται και τα αντίστοιχα συστήματα ασφάλειας», κατέθεσε ο Κ. Γενιδούνιας.
Ο ίδιος είπε στον ανακριτή ότι το σωματείο των μηχανοδηγών είχε στείλει τρία εξώδικα στη διοίκηση του σιδηρόδρομου και το Υπουργείο, μετά το 2021. Το τελευταίο ήταν τον Οκτώβριο του 2022, τρεις μήνες πριν από το δυστύχημα των Τεμπών, με παραλήπτες τον Υπουργό Μεταφορών και Υποδομών, Κώστα Αχ. Καραμανλή, τον Γενικό Γραμματέα Μεταφορών και τη διοίκηση του ΟΣΕ, με κοινοποίηση στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων και τη Hellenic Train. Εκτός από τα εξώδικα, οι μηχανοδηγοί είχαν στείλει τουλάχιστον δύο επιστολές στον Υπουργό, περιγράφοντας οκτώ περιστατικά εκτροχιασμών τρένων.
Ο ανακριτής ρώτησε τον Κ. Γενιδούνια, τι απαντήσεις έλαβαν σε όλα τα παραπάνω. «Στο τελευταίο εξώδικο που στείλαμε τον Οκτώβριο του 2022, ο ΟΣΕ μας απάντησε με εξώδικο, αναφέροντας στο τέλος ότι εκτοξεύουμε αυθαίρετες εκτιμήσεις, ότι λέμε ανακρίβειες και ότι όσα αναφέρουμε είναι αβάσιμα και γίνονται για τη δημιουργία εντυπώσεων και για λόγους σκοπιμότητας», σημείωσε ο συνδικαλιστής μηχανοδηγός.
Οι διοικήσεις της ΤΡΑΙΝΟΣΕ και αργότερα της Hellenic Train, απαντούσαν στις καταγγελίες των εργαζόμενων με απειλές και αγωγές. Τουλάχιστον επτά αποφάσεις του Μονομελούς Πρωτοδικείου της Αθήνας – η πιο πρόσφατη τον Νοέμβριο του 2022, τρεις μήνες πριν το δυστύχημα στα Τέμπη – είχαν κηρύξει παράνομες τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στον σιδηρόδρομο.
Σε άλλο σημείο, ο Κ. Γενιδούνιας ρωτήθηκε από τον ανακριτή για το σύστημα τηλεδιοίκησης στη Λάρισα. «Έχει τεθεί εκτός λειτουργίας εδώ και τέσσερα χρόνια […] Μετά από αυτό, οι οδηγίες δίνονται μόνο από τον σταθμάρχη Λάρισας. Από τον Οκτώβριο του 2022, είχαμε ενημερωθεί ότι τίθενται σε λειτουργία τα φωτοσήματα μεταξύ Λάρισας-Παλαιοφάρσαλου, με κατεύθυνση προς Αθήνα. Ωστόσο και αυτά παρουσίαζαν πολλά προβλήματα, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να μας δίνονται εντολές για υπερβάσεις ερυθρών φωτοσημάτων, είτε μέσω ασυρμάτου είτε με υποδείγματα (τηλεγραφήματα 1001)».
– Τι κινδύνους συνεπάγεται η μη λειτουργία της τηλεδιοίκησης, ρώτησε ο ανακριτής.
«Δεν μπορούσε να δει ο διαχειριστής υποδομής σε ποιο σημείο και σε ποια γραμμή (ανόδου η καθόδου) βρίσκονταν τα τρένα κατά την πορεία τους, ενώ δεν μπορούσαν να γίνουν διασταυρώσεις τρένων σε σταθμούς ούτε να χαράσσεται η πορεία των τρένων στην ευθεία από σταθμούς όπως αυτός των Ν. Πόρων, όπου η είσοδος είναι μόνιμα καθηλωμένη στη διαγώνιο και ο μηχανοδηγός οφείλει να μειώσει την ταχύτητα της αμαξοστοιχίας, χωρίς να έχει στη διάθεσή του ούτε τις ενδείξεις των φωτοσημάτων, καθώς είναι μόνιμα κόκκινα».
ΠΑΡΑΤΑΣΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΜΕΛΕΤΕΣ
Ο τρίτος μάρτυρας, τον οποίο απέρριψε η κυβερνητική πλειοψηφία στην Εξεταστική Επιτροπή, είναι ο Χρήστος Κατσιούλης, ηλεκτρολόγος μηχανικός της ΕΡΓΟΣΕ, στέλεχος στη Διεύθυνση Έργων. Θεωρείται κρίσιμος μάρτυρας, καθώς διετέλεσε βοηθός επιβλέποντος στην περίφημη Σύμβαση 717/14 (από το 2014 ως το 2017) και αργότερα υπεύθυνος για τη σύμβαση 10005 για το σύστημα ETCS. Ο Χρ. Κατσιούλης παραιτήθηκε το 2022, καταγγέλλοντας τον τρόπο με τον οποίο προχωρούσε το έργο. Έκτοτε, όσα λέει θεωρούνται δυσάρεστα.
Στην πρώτη του κατάθεση στον ανακριτή, στις 5 Απριλίου 2023, ο Χρ. Κατσιούλης παραθέτει μια σειρά τεχνικών λεπτομερειών για συμβάσεις έργων στον σιδηρόδρομο και επιφυλάσσεται να προσκομίσει στοιχεία για την κατάσταση της σηματοδότησης και του συστήματος ETCS στο τμήμα του δικτύου που περιλαμβάνει τον τόπο του δυστυχήματος. Καλείται για δεύτερη φορά από τον ανακριτή, στις 16 Μαΐου 2023 και περιγράφει αναλυτικά ότι παραιτήθηκε, τον Απρίλιο του 2022, διότι γίνονταν άλλα από όσα προέβλεπαν οι συμβάσεις.
Στην επιστολή παραίτησης σημειώνει ότι διαφωνεί με την «τροποποίηση του φυσικού αντικειμένου της Σύμβασης 717 και τον τρόπο υλοποίησης του ETCS στα τμήματα Αχαρνές-Οινόη, Δομοκός-Λάρισα και Λάρισα-Πλατή, διότι καταργούνται συμβατικά δρομολόγια και ενδείξεις φωτοσημάτων». Επίσης, με την «τροποποίηση του φυσικού αντικειμένου της Σύμβασης 717, με την αναίτια αποξήλωση των εν λειτουργία υφιστάμενων συστημάτων αλληλεξάρτησης στους Σ. Σταθμούς Τανάγρα, Ελεώνα, Θήβα, Σφίγγα, Αλίαρτο, Αλαλκομενές, Λιβαδειά, Δαύλεια και την αντικατάστασή τους με ένα σύστημα αλληλεξάρτησης, διότι επιφέρουν τεράστιες καθυστερήσεις στη σύμβαση του ETCS επί γραμμής».
Στην ίδια επιστολή καταγγέλλει «κακοδιαχείριση της σύμβασης στο τμήμα Δομοκός-Λάρισα, που επιφέρει τεράστιες καθυστερήσεις στη σύμβαση του ETCS. Τροποποίηση του συμβατικού αντικειμένου της Σύμβασης 717 στο τμήμα Οινόη-Τιθορέα […] διότι με την υλοποίηση του ETCS θα επιτρέπεται η κυκλοφορία των τρένων στο εν λόγω τμήμα με 200 km/h, χωρίς σε αυτό να υπάρχει καμία ένδειξη της κατάστασης της γραμμής, ακόμη και θραύσης αυτής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια κυκλοφορίας των τρένων».
Τέλος, γράφει την άνοιξη του 2022, ότι διαφωνεί «με τις δεσμεύσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως προς την αποπεράτωση του ETCS τον Οκτώβριο του 2022, δεδομένου ότι η παράταση της Σύμβασης 717 λήγει τον Μάιο του 2022, χωρίς να έχει σημειωθεί πρόοδος στην εξέλιξή της».
Στην κατάθεση στον ανακριτή ο Χρ. Κατσιούλης λέει ότι ο ανάδοχος της Σύμβασης 717/14, η κοινοπραξία των εταιρειών ΤΟΜΗ (θυγατρική του ΑΚΤΩΡΑ) και της γαλλικής Alstom, είχαν αναθέσει υπο-τμήματα του έργου σε μικρότερες εταιρείες και εργολάβους, που δεν είχαν εμπειρία σε έργα σιδηροδρόμου κι επιπλέον με κάποιους εξ αυτών στη συνέχεια κατέληξαν στα δικαστήρια.
«Με email στις 26/5/2015 ενημέρωσα τον επιβλέποντα ότι ο ανάδοχος εκτελεί εκτεταμένες τροποποιήσεις στο σύστημα σηματοδότησης δίχως εγκεκριμένες μελέτες», ενδεικτικά σημειώνει στην κατάθεσή του. Η ΕΡΓΟΣΕ που χειριζόταν την εργολαβία φέρεται να είχε πλήρη εικόνα για την κατάσταση, το ίδιο και οι άνθρωποι στο Υπουργείο, στους οποίους ο Χρ. Κατσιούλης έστελνε γραπτές αναφορές. Ο ίδιος περιγράφει αναλυτικά τις συνεχείς παρατάσεις που δόθηκαν από την ΕΡΓΟΣΕ στις εταιρείες, τόσο στη διάρκεια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ όσο και της σημερινής.
«Για πέντε χρόνια από την υπογραφή της σύμβασης, δεν υπήρχαν εγκεκριμένες μελέτες στα τμήματα ανάταξης από την ΤΟΜΗ. Στο τμήμα Αχαρνές-Οινόη, δεν θα έπρεπε οι μελέτες να εγκριθούν. Εγκρίθηκαν κατόπιν ασφυκτικών πιέσεων από τον επιβλέποντα και τη διευθύνουσα υπηρεσία, ενώ γνώριζαν ότι ήταν απορριπτέες μέσω της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και των επιστολών που σας έχω καταθέσει […] Δυστυχώς, όμως, κανείς από την ΕΡΓΟΣΕ δεν ήταν σε θέση να αντιληφθεί την ποιότητα των μελετών», υποστηρίζει.
Σε άλλο σημείο: «Η μη ολοκλήρωση της Σύμβασης 717 δεν οφείλεται σε πολυσύνθετες και διαρκείς τεχνικές δυσκολίες, αλλά στην τροποποίησή της […] Είναι σύμβαση ανάταξης υφιστάμενου εξοπλισμού και όχι κατασκευή νέου έργου […] Χαρακτηριστικό είναι ότι μετά τη δημοσιονομική διόρθωση από την ΕΔΕΛ των 2.4 εκατ. ευρώ και τον εξαναγκασμό του παρόχου Alstom να εμπλακεί στο τμήμα του έργου ΣΚΑ-Πλατύ, το σύστημα σηματοδότησης στο τμήμα Δομοκός-Λάρισα παραδόθηκε σε έναν χρόνο (Νοέμβριος 2022)».
Ο Κατσιούλης κλήθηκε για τρίτη κατάθεση στον ανακριτή, στις 24 Ιανουαρίου 2024. Ρωτήθηκε ειδικά για τις συνεχείς παρατάσεις που είχαν δοθεί στο έργο με αποφάσεις των διοικήσεων της ΕΡΓΟΣΕ, από το 2016 έως το 2021. Απάντησε ότι σε κάποιες περιπτώσεις οι ανάδοχοι δεν είχαν υποβάλει καν μελέτες.
