Μια μέρα σαν σήμερα, 8 Μαΐου του 1980, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επιβεβαιώνει την εξάλειψη της ευλογιάς! Πολλοί διάσημοι είχαν προσβληθεί ή και πεθάνει από τη μολυσματική νόσο, που θέρισε εκατομμύρια ψυχές τους περασμένους αιώνες.
Η ακριβής ημερομηνία εμφάνισης του ιού της ευλογιάς δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί. Πιθανολογείται ότι εξελίχθηκε από ιό που πρόσβαλλε τρωκτικά, μεταξύ 68.000 με 16.000 χρόνια πριν από την εποχή μας. Η ευλογιά, πιστεύεται ότι, άρχισε να προσβάλλει τον άνθρωπο περίπου το 10.000 π.Χ.. Η πρώτη φυσική απόδειξη της ύπαρξής της ευλογιάς είναι - ίσως - τα φλυκταινώδη εξανθήματα που παρατηρήθηκαν στο μουμιοποιημένο σώμα του Φαραώ Ραμσή V της Αιγύπτου. Η ασθένεια προκαλούσε θάνατο σε περίπου 400.000 Ευρωπαίους κάθε χρόνο κατά το 18ο αιώνα.
Η ευλογιά εντοπιζόταν κυρίως στα μικρά αιμοφόρα αγγεία του δέρματος, καθώς και του στόματος και του λαιμού. Στο δέρμα προκαλούσε χαρακτηριστικά ερυθηματώδη εξανθήματα και αργότερα φουσκάλες γεμάτες υγρό. Ο ιός V. major προκαλούσε πιο σοβαρή μορφή της νόσου και είχε συνολικό ποσοστό θνησιμότητας 30-35%. Ο V. minor προκαλούσε μια πιο ήπια μορφή ευλογιάς, που θανάτωνε περίπου το 1% των προσβαλλόμενων.
Η ευλογιά ήταν υπεύθυνη για το ένα τρίτο του συνόλου των τυφλώσεων. Ένα ποσοστό ανάμεσα στο 20-60% όσων προσβάλλονταν - και πάνω από το 80% των παιδιών - πέθαιναν. Η ευλογιά ήταν επίσης υπεύθυνη για την κατάρρευση του πολιτισμού των Ίνκας καθώς και της αποδυνάμωσης της αυτοκρατορίας των Αζτέκων, όπως και για το θάνατο ενός πολύ μεγάλου αριθμού ιθαγενών της βόρειας Αμερικής.
Ο βρετανός γιατρός Έντουαρντ Τζένερ απέδειξε την αποτελεσματικότητα του ιού της δαμαλίτιδας στο να προστατεύει τον άνθρωπο από την ευλογιά, το 1796 οπότε και άρχισαν οι πρώτες προσπάθειες εξάλειψης της νόσου σε περιφερειακή κλίμακα. Η εισαγωγή του εμβολίου στο Νέο Κόσμο έγινε πρώτη φορά στο Τρίνιτι της Νέας Γης το 1800. Ήδη από το 1803 οι Ισπανοί μετέφεραν το εμβόλιο στις ισπανικές αποικίες της Αμερικής και στις Φιλιππίνες καταρτίζοντας ένα πρόγραμμα εμβολιασμού. Έως το 1897, η ευλογιά είχε εξαλειφθεί σε μεγάλο βαθμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ευρώπη, μια σειρά από χώρες είχαν εξαλείψει την ευλογιά ήδη από το 1900 και το 1914 η επιπτώσεις της στις βιομηχανικές χώρες ήταν σε χαμηλά επίπεδα.
Ο τελευταίος ασθενής
Ήταν Οκτώβριος του 1977 όταν ο 23χρονος τότε μάγειρας σε νοσοκομείο της Σομαλίας, Αλί Μαόου Μααλίν, πλησίασε μια οικογένεια σε έναν καταυλισμό νομάδων· προσπαθούσαν να πάρουν οδηγίες για να φθάσουν στο μικρό παραθαλάσσιο χωριό του Αλί, Μέρκα. Ο ανεμβολίαστος Αλί, αγνοώντας ότι τα δύο παιδιά της οικογένειας είχαν μολυνθεί από ευλογιά μπήκε στο αυτοκίνητο, προσφερόμενος να βοηθήσει να φθάσουν στον προορισμό τους. Σε μόλις 15 λεπτά, η ζωή του Ali θα άλλαζε για πάντα: μπαίνοντας στο αυτοκίνητο μολύνθηκε και αυτός από τον ιό της ευλογιάς. Μέσα σε λίγες μέρες εμφανίστηκαν τα ενδεικτικά συμπτώματα του πονοκεφάλου, του πυρετού και του εξανθήματος. Ωστόσο, ο Άλι επέζησε και μεταβλήθηκε σε υπερασπιστή και υπέρμαχο των εμβολιασμών.
Η Σομαλία, η Αιθιοπία και η Κένυα ήταν οι τελευταίες χώρες στον κόσμο που κατέγραψαν άγρια κρούσματα ευλογιάς. Δύο από τα τελευταία κρούσματα ευλογιάς στον κόσμο (το ένα μάλιστα θανατηφόρο) συνέβησαν στο Μπέρμιγχαμ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 1978.
Και ο Ιωσήφ Στάλιν νόσησε από ευλογιά στην εφηβεία. Δεξιά εικονίζεται ο Νικολάι Μπουχάριν. /copyright Ap Photos
Από τον Λίνκολν στον Στάλιν
Η παγκόσμια εξάλειψη της ευλογιάς πιστοποιήθηκε από μια επιτροπή διακεκριμένων επιστημόνων, στις 9 Δεκεμβρίου του 1979 και στη συνέχεια εγκρίθηκε από την Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας στις 8 Μαΐου του 1980.
Διάσημοι, ιστορικά πρόσωπα, πρόεδροι, βασιλείς, συγγραφείς που έχουν καταγραφεί στην Ιστορία ότι νόσησαν από ευλογιά είναι αρκετοί: ο Λουδοβίκος Α' της Ισπανίας, ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΕ' της Γαλλίας το 1774, ο Μαξιμιλιανός Γ΄ Ιωσήφ της Βαυαρίας και ο Πέτρος Β' της Ρωσίας· και οι τέσσερις κατέληξαν από τη νόσο. Από ευλογιά προσβλήθηκαν οι πρόεδροι των ΗΠΑ Τζορτζ Ουάσιγκτον, Άντριου Τζάκσον και Αβραάμ Λίνκολν, αλλά ανάρρωσαν από την ασθένεια. Ο Ιωσήφ Στάλιν επίσης νόσησε από ευλογιά σε ηλικία επτά ετών. Το πρόσωπό του έμεινε άσχημα σημαδεμένο από τη νόσο.
