Δίκη «Κιβωτού του Κόσμου»: Διαφωτιστική ήταν η κατάθεση της Συνηγόρου του Παιδιού, Θεώνης Κουφονικολάκου, που περιέγραψε με ακρίβεια τις αντιπαιδαγωγικές και κακοποιητικές μεθόδους που υπέμεναν τα παιδιά στις δομές της οργάνωσης. ● Σημειωτέον ότι ο Συνήγορος του Πολίτη είχε πραγματοποιήσει εμπεριστατωμένη έρευνα το 2022, έπειτα από καταγγελίες τροφίμων.
Με εξαντλητική ακρίβεια και ενδελεχείς απαντήσεις που έδωσε προς όλους τους παράγοντες της δίκης, η Συνήγορος του Παιδιού, Θεώνη Κουφονικολάκου, κατέθετε χθες καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεδρίασης στη δίκη της «Κιβωτού του Κόσμου» σχετικά με τις καταγγελίες που δέχθηκε η Ανεξάρτητη Αρχή για όσα εκτυλίσσονταν πίσω από τις κλειστές πόρτες των δομών της οργάνωσης.
Ηταν καταλυτικός ο ρόλος του Συνηγόρου του Πολίτη στην υπόθεση της «Κιβωτού»: η έρευνά του, η οποία υπογράφεται από τον επικεφαλής Ανδρέα Ποττάκη και την ίδια την κ. Κουφονικολάκου, ξεκίνησε έπειτα από αναφορές που δέχτηκε για κακοποιητικές και αντιπαιδαγωγικές μεθόδους από τρόφιμους, πρώην φιλοξενούμενους και εργαζόμενους και είναι εξόχως επιβαρυντική για τον ιερέα Αντώνιο Παπανικολάου, που ήταν, όπως υπογράμμισε, το πρόσωπο από το οποίο απέρρεαν όλα τα χαρακτηριστικά του μοντέλου λειτουργίας της οργάνωσης.
Στις σελίδες του πορίσματος περιγράφονται οι δυσμενείς συνθήκες που βίωναν οι ανήλικοι τρόφιμοι με σκληρές τιμωρίες, εξαναγκασμό σε διακοπή φοίτησης και πολύωρη εργασία, ξυλοδαρμούς και απομόνωση. Η έρευνα διήρκεσε το διάστημα Μαΐου-Σεπτεμβρίου 2022 με επιτόπιες έρευνες σε δομές της οργάνωσης από πολυμελείς διεπιστημονικές επιτροπές, ωστόσο, παρά το γεγονός πως απευθύνθηκαν επίσημα στη διοίκηση της «Κιβωτού», ζητώντας την τοποθέτησή της για τις καταγγελίες, δεν έλαβαν απάντηση: «Ολοι μάς έλεγαν πως η διοίκηση είναι η υπεύθυνη αφού από εκείνη λάμβαναν εντολές. Θεωρήσαμε απολύτως σκόπιμο να μας δώσει απαντήσεις η “Κιβωτός”, πράγμα που δεν έγινε ποτέ».
H δομή
Η ιεραρχική δομή της οργάνωσης ήταν το βασικό συμπέρασμα που προέκυψε από επισκέψεις της Ανεξάρτητης Αρχής: «Ειδικά το γεγονός πως πρώην φιλοξενούμενοι εργάζονταν στη δομή και η παντοδυναμία του πατέρα Αντώνιου. Ολα τα παιδιά έλεγαν “τον αγαπούσαμε πάρα πολύ, ήταν η ελπίδα μας για την υποκατάσταση των οικογενειακών σχέσεων που είχαμε στερηθεί”».
Πρόεδρος: Σας φάνηκε περίεργο αυτό;
Μάρτυρας: Οχι, καθόλου, τα παιδιά που βρίσκονται σε δομές στερούνται συναισθηματικής αναφοράς. Παρ’ όλα αυτά, ήταν πιο ισχυρό στην «Κιβωτό». Υπήρχε η αίσθηση ευγνωμοσύνης που έπρεπε να έχουν, αυτό το «πρέπει να λες και ευχαριστώ», και ταυτόχρονα ένα κλίμα αποθάρρυνσης ότι «ε, εσείς δεν πολυαξίζετε να πάτε παραπάνω».
Oλα τα παραπάνω εντάσσονταν σε ένα πολύ συγκεκριμένο modus operandi, όπως περιέγραψε η Θ. Κουφονικολάκου, ένα «περίκλειστο σύστημα, χωρίς να επικοινωνούν με τις αρμόδιες υπηρεσίες. Μου έκανε εντύπωση η ευγενέστατη κ. [διευθύντρια της δομής του Διμηνίου και κατηγορούμενη] που μου είπε ότι εμείς έχουμε εντολή να μην επικοινωνούμε με κανέναν παρά μόνο με τον κύριο Π. [συγκατηγορούμενο]. [...] Τη ρώτησα παραπάνω και μου είπε ότι “κάποιες αρμοδιότητες υπερβαίνουν τις αρμοδιότητές μου, έτσι λέει ο πατέρας Αντώνιος, έτσι κάνουμε”. Επίσης η ίδια μού μετέφερε μια κουλτούρα ότι τα παιδιά της “Κιβωτού” έχουν ροπή προς το κακό. Από πλευράς σεβασμού των δικαιωμάτων του παιδιού μάς προβλημάτισε ιδιαίτερα αυτό».
Η αξιοπιστία
Ειδική αναφορά έκανε επανειλημμένα στην αξιοπιστία των παιδιών που κατήγγειλαν, κάνοντας λόγο για πέντε παραμέτρους αξιολόγησης που όλοι οι καταγγέλλοντες πληρούσαν: «Λάβαμε υπόψη τη ροή της αφήγησης των παιδιών, τη γλώσσα που πρέπει να είναι αντίστοιχη της ηλικίας, τυχόν κίνητρα των παιδιών, την αβίαστη αναφορά στους διαλόγους, αλλά και τον φόβο και το άγχος τους. Πρώτη φορά στη διεπιστημονική μας ομάδα δεν υπήρχε ούτε μία διαφωνία για το αν τα παιδιά είναι αξιόπιστα».
Ειδικά για τη δομή του Διμηνίου, η μάρτυρας αναφέρθηκε σε «αγιογραφία» του πατέρα Αντώνιου που βρισκόταν σε περίοπτη θέση στην είσοδο των εγκαταστάσεων: «Με το που έμπαινες μέσα έβλεπες το κάδρο, σαν να είναι αντίστοιχο του σκοπού της δομής. Σαν να λέει ότι ο λόγος του πατέρα είναι νόμος». Αλλά και στο σπάσιμο πετρών στη δομή της Χίου, που η κ. Κουφονικολάκου απέδωσε χαρακτηριστικά ιεροτελεστίας:
«Υπήρχε η πραγματική εργασία που προσέφεραν στην “Κιβωτό”, αλλά οι πέτρες ήταν αλληγορία, αν ευσταθούν οι καταγγελίες, δεν έχει κάποιο όφελος». Οσο για τους ίδιους τους συγκατηγορούμενους συνεργάτες του πατέρα Αντώνιου, η μάρτυρας εκτίμησε πως δεν θεωρούσαν ότι έκαναν κάτι κακό. Είτε από άγνοια είτε επειδή πίστευαν τις μεθόδους που εφάρμοζαν. «Εξάλλου», σημείωσε, «κάποιοι ήταν ήδη παλιά φιλοξενούμενοι και αναπαρήγαγαν αυτά που έχουν ζήσει, κατά την κρίση μου».
Εύα Παπαδοπούλου
