Μπορεί η ΕΕ να είναι συνηθισμένη στις κρίσεις όμως καθώς οι 27 ηγέτες του μπλοκ συγκεντρώνονται στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, γνωρίζουν ότι ολόκληρη η αρχιτεκτονική ασφάλειας μετά το 1945 -η οποία εξαρτάται από την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών- μπορεί να καταρρεύσει από μέρα σε μέρα αναφέρει σε άρθρο του το Politico. Μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι ηγέτες έχουν μιλήσει πολύ για την κυριαρχία και την άμυνα. Αξιωματούχοι ευρωπαϊκών κυβερνήσεων δήλωσαν στο POLITICO ότι αναγνωρίζουν ότι έχει έρθει η στιγμή να μεταφραστούν τα λόγια σε πράξεις, ωστόσο ορισμένοι φοβούνται ήδη ότι αυτό θα μπορούσε να πάει τρομερά στραβά.
Ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μίλησε για την ανάγκη «μιας απίστευτης αφύπνισης» και ο εν αναμονή καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς περιέγραψε την Ευρώπη ως «πέντε λεπτά πριν από τα μεσάνυχτα», η ανησυχία όσων βρίσκονται κοντά στη συζήτηση είναι ότι τα γεγονότα συμβαίνουν πιο γρήγορα από ό,τι μπορούν να αντιμετωπίσουν.
«Το εφιαλτικό σενάριο είναι οι ΗΠΑ να ανακοινώσουν σύντομα μια συμφωνία που θα αποδέχεται τα περισσότερα από τα αιτήματα της Ρωσίας και στη συνέχεια να πουν στην Ουκρανία και την Ευρώπη να τη δεχτούν ή να την αφήσουν», δήλωσε ο Μάλκολμ Τσάλμερς, αναπληρωτής γενικός διευθυντής στο Βασιλικό Ινστιτούτο Ηνωμένων Υπηρεσιών στο Λονδίνο.
Και δεν φοβούνται μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι επίσης επιφυλακτικοί για κάποιους από τους δικούς τους ηγέτες, εντός της ΕΕ. Ενώ η βιαστικά οργανωμένη σύνοδος κορυφής της Πέμπτης, μόλις λίγες ημέρες μετά τις λιγότερο επίσημες συναντήσεις στο Παρίσι και το Λονδίνο, σηματοδοτεί την πρόθεση να βρεθούν λύσεις, οι διπλωμάτες προετοιμάζονται ήδη για τον εκτροχιασμό του όλου εγχειρήματος από μια φιλορωσική ομάδα ηγετών με επικεφαλής τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας.
Ο αριθμός των υπό συζήτηση θεμάτων και η δυσοίωνη έλλειψη ενότητας σημαίνει ότι πρόκειται για μια σύνοδο κορυφής που έχει τη δυνατότητα να εκτοξευθεί προς πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις. Οι ηγέτες θα εξετάσουν πώς μπορούν να ανακατευθύνουν γρήγορα τους πόρους για την ενίσχυση των εθνικών στρατών και ταυτόχρονα θα προσπαθήσουν να επιδείξουν υποστήριξη στην Ουκρανία, επιβεβαιώνοντας για παράδειγμα την πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ.
Θα προσπαθήσουν επίσης να υπογραμμίσουν την απέχθειά τους για το καθεστώς του Βλαντίμιρ Πούτιν, συμπεριλαμβανομένης ίσως μιας δέσμευσης για έναν ακόμη γύρο κυρώσεων.
Εν ολίγοις: Δύσκολο το εγχείρημα.
«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει έναν ξεκάθαρο και υπαρκτό κίνδυνο σε μια κλίμακα που κανένας από εμάς δεν έχει δει στην ενήλικη ζωή του», έγραψε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen στους ηγέτες της ΕΕ την Τρίτη. «Το μέλλον μιας ελεύθερης και κυρίαρχης Ουκρανίας -μιας ασφαλούς και ευημερούσας Ευρώπης- διακυβεύεται».
Περισσότερα από τρία χρόνια από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και μόλις έξι εβδομάδες από τότε που ο Τραμπ έγινε πρόεδρος, η σύνοδος κορυφής της Πέμπτης θα κλείσει μια εβδομάδα ιστορικών στιγμών στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ενώ ο Μακρόν και ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Keir Starmer έδωσαν λίγη θετική ενέργεια μετά την προσπάθειά τους να εξοικειωθούν με τον Τραμπ την περασμένη εβδομάδα, έκτοτε έχει πάρει μαζικά την κάτω βόλτα. Μια καταστροφική συνάντηση μεταξύ του Τραμπ και του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο την Παρασκευή ακολουθήθηκε την Τρίτη από την απόφαση του Τραμπ να σταματήσει τη στρατιωτική βοήθεια προς την κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα του.
- Η στρατιωτική χρηματοδότηση δεν αποτελεί παραδοσιακά θέμα της ΕΕ, αλλά οι ηγέτες θα συζητήσουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να γίνουν πράγματα σε κεντρικό επίπεδο.
«Οι αμυντικές δαπάνες καθίστανται σταθερό κόστος», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Κλείσαμε τον ήλιο και τώρα πρέπει να πληρώνουμε καθημερινά για τη θέρμανση… Κάθε μέρα πρέπει να πληρώνετε για πυρομαχικά, τουλάχιστον για αρκετά χρόνια, μέχρι να πεθάνει ο Τραμπ».
Ένα από τα πρώτα θέματα που θα εξετάσουν οι ηγέτες είναι ένα σχέδιο που ανακοίνωσε την Τρίτη η Φον ντερ Λάιεν για να ξεκλειδώσει έως και 800 δισεκατομμύρια ευρώ πρόσθετων αμυντικών δαπανών τα επόμενα χρόνια.
Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο της Φον ντερ Λάιεν περιλαμβάνει την ιδέα να δανειστεί η ΕΕ 150 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα δανειοδοτηθούν στις κυβερνήσεις της ΕΕ για τη χρηματοδότηση πανευρωπαϊκού εξοπλισμού σε τομείς όπως η αεράμυνα και η αντιπυραυλική άμυνα, συστήματα πυροβολικού, πύραυλοι, πυρομαχικά, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και άλλες ανάγκες.
Η Επιτροπή προτείνει να χαλαρώσουν οι κανόνες της ΕΕ για τις δαπάνες, ώστε να επιτραπεί στις κυβερνήσεις να ενισχύσουν τον στρατό τους. Σύμφωνα με τη Φον ντερ Λάιεν, το να επιτραπεί στις χώρες να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες που αντιστοιχούν στο 1,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος σε διάστημα τεσσάρων ετών θα μεταφραζόταν σε περίπου 650 δισεκατομμύρια ευρώ σε όλο το μπλοκ.
Αν και είχε προγραμματιστεί για κάποια στιγμή, η ανακοίνωσή της στον Τύπο την Τρίτη σχεδιάστηκε ως αντίδραση στην απόφαση των ΗΠΑ να σταματήσουν τη βοήθεια προς την Ουκρανία, δήλωσαν δύο αξιωματούχοι της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ανακοίνωσε επίσης ότι προτείνει να αλλάξει τους κανόνες της ώστε να διευκολύνει τη χρηματοδότηση αμυντικών έργων.
- Οι διπλωμάτες και οι αξιωματούχοι της ΕΕ εξακολουθούν να εξετάζουν τις λεπτομέρειες των προτάσεων, αλλά συνολικά χαρακτηρίστηκαν ως ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
«Η φον ντερ Λάιεν προσπαθεί να πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα», δήλωσε ένας Γάλλος υπουργός, ο οποίος, όπως και άλλοι που αναφέρονται εδώ, έμεινε ανώνυμος για να μιλήσει ειλικρινά. «Θα ακολουθήσει όμως η τεχνοκρατική δομή της ΕΕ;»
Οι ηγέτες αναμένεται επίσης να συζητήσουν τον τρόπο χρήσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Ενώ το ενδιαφέρον που δημιουργείται από τα περιουσιακά στοιχεία αξίας 200 δισεκατομμυρίων ευρώ, χρησιμοποιείται ήδη για τη χρηματοδότηση της βοήθειας, οι χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, συμφωνούν με την πιο αμφιλεγόμενη ιδέα της κατάσχεσης των ίδιων των περιουσιακών στοιχείων, παρόλο που οι αντίπαλοι του σχεδίου λένε ότι αυτό θα προσκρούσει σε νομικά εμπόδια και μπορεί να προκαλέσει οικονομική αστάθεια.
Υπάρχει ήδη μια μάχη που ετοιμάζεται για την αποστολή περισσότερης στρατιωτικής υποστήριξης στην Ουκρανία. Οι αξιωματούχοι ανέμεναν τη συμπερίληψη στη δήλωση της συνόδου κορυφής ενός σχεδίου που ανακοινώθηκε τον περασμένο μήνα από την επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ Κάγια Κάλλας για την αποστολή στην Ουκρανία τουλάχιστον 1,5 εκατομμυρίου πυρομαχικών πυροβολικού φέτος, καθώς και άλλου εξοπλισμού, όπως συστήματα αεράμυνας, πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
- Ενώ η τελική δήλωση δεν θα εμφανιστεί πριν από το τέλος της συνόδου κορυφής, το τελευταίο σχέδιο που κυκλοφόρησε το βράδυ της Τρίτης και είδε το POLITICO, καλεί τους υπουργούς να βρουν έναν τρόπο να διασφαλίσουν ότι οι αποστολές όπλων θα προχωρήσουν. Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η Ουγγαρία αρνείται να συμφωνήσει σε αυτό.Στο σχέδιο κειμένου τονίζεται ότι η ΕΕ «θα συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη».
Το 2025 θα παράσχει στην Ουκρανία 30,6 δισ. ευρώ, με τις εκταμιεύσεις από έναν μηχανισμό της ΕΕ για τη στήριξη του Κιέβου, τη διευκόλυνση για την Ουκρανία, να αναμένεται να φθάσουν τα 12,5 δισ. ευρώ και τις εκταμιεύσεις περίπου 18 δισ. ευρώ από τα δάνεια της G7 στο πλαίσιο της λεγόμενης «πρωτοβουλίας Era». Και τα μελλοντικά χρήματα θα προέλθουν πιθανότατα από το σχέδιο Rearm Europe -την πρωτοβουλία της Φον ντερ Λάιεν που ανακοινώθηκε την Τρίτη.
Καθώς συνεδριάζουν οι ηγέτες της Ευρώπης, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι παρουσιάζουν ένα γενναίο πρόσωπο αντιδρώντας στην ανακοίνωση των ΗΠΑ ότι θα τραβήξουν την πρίζα της βοήθειας.
Είναι «πολύ επώδυνο, αλλά όχι μοιραίο», δήλωσε ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος στο POLITICO. «Θα κοστίσει στην Ουκρανία περιττούς θανάτους και χαμένα εδάφη, αλλά δεν θα οδηγήσει σε ήττα».
