Τις παρενέργειες από τη μετακόμιση των υπουργείων από το κέντρο της Αθήνας στον Υμηττό επισημαίνει επιστημονική μελέτη του Πολυτεχνείου. ● Ο καθηγητής Ν. Μπελαβίλας αναλύει τα μεγάλα προβλήματα που θα προκαλέσει το έργο.

Hοδός Καραγεώργη Σερβίας είναι ένας από τους τρεις βασικούς δρόμους που ξεκινούν μαζί με την Ερμού και την Μητροπόλεως δυτικά από την πλατεία Συντάγματος. Στεγάζει στην αρχή της το βαρύ κτίριο του υπουργείου Οικονομικών, όπου σήμερα συγκεντρώνονται τα Δημόσια Εσοδα μέσω της ΑΑΔΕ. Τους τελευταίους μήνες, πλήθος νεαρόκοσμου συρρέει τα βράδια έξω από το συγκεκριμένο κτίριο, για να μπει στο υπόγειο, όπου λειτουργεί κλαμπ που κατακλύζει τα γύρω στενά με δυνατή μουσική. Είναι άραγε αυτή η εικόνα της «διασκεδασούπολης» που προωθεί η κυβέρνηση με την απομάκρυνση 9 υπουργείων από το κέντρο και τη μετακίνησή τους στο «Κυβερνητικό Πάρκο» (ΠΥΡΚΑΛ);

Η περαιτέρω νέκρωση του κέντρου της Αθήνας, όπου θα κυριαρχούν μόνο τουρισμός και αναψυχή, αλλά και η ταυτόχρονη «έκρηξη» που θα προκληθεί στον πρώην Δήμο Υμηττού, όπου οι υποδομές δεν είναι έτοιμες να υποδεχτούν 14.000 υπαλλήλους, μαζί με χιλιάδες επισκέπτες και τα οχήματά τους -ελλείψει επαρκών μέσων μαζικής μεταφοράς- είναι τα βασικά σημεία της κριτικής που αναπτύσσεται εδώ και μήνες, από τη στιγμή που ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά, τον Ιούνιο του 2021, το σχέδιο για τη δημιουργία «Κυβερνητικού Πάρκου» στον χώρο της ΠΥΡΚΑΛ.

Η Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, έπειτα από πρωτοβουλία του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος, του Εργαστηρίου Πολεοδομικής Σύνθεσης και του Σπουδαστηρίου Πολεοδομικών Ερευνών του Τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας, ανέλαβε να συντάξει εθελοντικά μια Εκθεση Αξιολόγησης, στην οποία αναλύουν διεξοδικά όχι μόνο τις επιπτώσεις του σχεδίου αυτού αλλά και τις επιστημονικές αστοχίες και τις ανακολουθίες ανάμεσα στα όσα προβλέπει ο σχεδιασμός σε σχέση με το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας (ΡΣΑ) και τις αρχές του πολεοδομικού σχεδιασμού.

Η Εκθεση Αξιολόγησης παρουσιάζεται σήμερα σε ημερίδα της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και έχει στόχο να δώσει στοιχεία, για να καλλιεργηθεί ο διάλογος γύρω από μια τόσο σοβαρή παρέμβαση στο κέντρο της πόλης και σε ένα σημείο που βρίσκεται πολύ κοντά σε αυτό. «Τι κακό κάνει η δημιουργία Κυβερνητικού Πάρκου;» αναρωτιέται σε σημείωμά του ένας από τους βασικούς συντελεστές της ομάδας που εκπόνησε την Εκθεση, ο καθηγητής Νίκος Μπελαβίλας. Και απαντά: «Εκκενώνει άλλα 127 κτίρια στην Αθήνα που στεγάζουν υπουργεία και υπηρεσίες. Φανταστείτε το Εμπορίου στην Κάνιγγος, το Πολιτισμού στην Μπουμπουλίνας, το Οικονομίας στο Σύνταγμα, το Εργασίας στη Σταδίου, το Επικρατείας στο Κολωνάκι, αυριανά ξενοδοχεία, όπως έγινε το Παιδείας στη Μητροπόλεως.

Ολα αυτά, ενώ ήδη έχουμε μία εκατοντάδα έρημων δημόσιων κτιρίων στο κέντρο. Μαζί τους φεύγουν από το κέντρο 14.000 εργαζόμενοι και μερικές χιλιάδες εξυπηρετούμενοι. Στη θέση των πρώην υπουργείων θα έχουμε άμεσα “μαύρες τρύπες”. Στο μέλλον, αυτά τα κτίρια θα αποτελέσουν ένα χρυσωρυχείο για το real estate του τουρισμού. Στην άλλη πλευρά, μία γειτονιά αμιγούς κατοικίας, ο Υμηττός, εκρήγνυται. Μία χρήση απίστευτα βαριά, λόγω των χιλιάδων ανθρώπων και οχημάτων. Κτίρια διπλάσιου ύψους – 28 μ. αντί για 13 μ. που ισχύει σήμερα. Ενας πληθυσμός, μεγαλύτερος από αυτόν του Υμηττού μεταφέρεται στα στενά δρομάκια της περιοχής. Η επιβάρυνση της Γραμμής 2 του Μετρό στις ώρες αιχμής αναμένεται να φτάσει στο συν 50%. Η επιβάρυνση, όμως, των κυκλοφοριακών αξόνων είναι ασφυκτική. Η λεωφόρος Βουλιαγμένης δεν μπορεί να αντέξει τον φόρτο των οχημάτων των εργαζομένων και των επισκεπτών που θα έρχονται και θα φεύγουν το πρωί και το μεσημέρι. Για να βρουν θέση στάθμευσης, όσοι δεν θα χωρούν στο υπόγειο πάρκινγκ, θα πρέπει να παρκάρουν στα πεζοδρόμια παντού, σε όλο το μήκος των δρόμων και των λεωφόρων του δήμου».

Η εφιαλτική εικόνα που περιγράφει ο Ν. Μπελαβίλας στηρίζεται πάνω σε συγκεκριμένα δεδομένα αλλά και στον ελλιπή σχεδιασμό που προηγήθηκε. Μεταξύ άλλων, στην Εκθεση Αξιολόγησης αναφέρεται ότι:

● Σε μια εποχή όπου η κρίση του κέντρου της Αθήνας πλήττεται από τη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού, με τη μεταφορά των υπουργείων στην ΠΥΡΚΑΛ δρομολογείται η αποξένωση του κέντρου από τα πιο δυναμικά του χαρακτηριστικά, που είναι η διοίκηση και τα συμφραζόμενά της σε χρήσεις γης που την υποστηρίζουν ή μπορούν να συνυπάρχουν με αυτήν.

● Επί των οδών Σταδίου και Πανεπιστημίου, υπάρχει σημαντικός αριθμός μεγάλων ιδιοκτησιών, εγκαταλελειμμένες από χρήση για περισσότερο από μία δεκαετία (πρώην «Φωκάς», Μέγαρο Σίνα, Μέγαρο ΟΤΕ, πρώην Δικαστήρια Σανταρόζα, πρώην «Κάουφμαν», Μέγαρο Αιόλου και Σταδίου κ.λπ.). Δεκάδες δε άλλα βρίσκονται διασκορπισμένα μέσα στο ιστορικό κέντρο (πρώην υπουργείο Εργασίας, πρώην ΙΚΑ στην οδό Πειραιώς, Μέγαρο και Στοά Εμπόρων και γειτονικά νεοκλασικά του ΕΦΚΑ στην οδό Βουλής, Ξενοδοχεία «Αμπασαντέρ», «Μπάγκειον», «Μέγας Αλέξανδρος» στην Ομόνοια κ.λπ.). Σε αυτό το ανενεργό δυναμικό θα προστεθούν ακόμη 127 κτίρια, συνολικής επιφάνειας άνω των 350.000 τετραγωνικών μέτρων.

● Η «αιφνιδιαστική εξαγγελία ενός σύνθετου πολεοδομικού εγχειρήματος» έγινε «χωρίς καμία προηγούμενη πρόβλεψη σε κανένα επίπεδο σχεδιασμού και για το οποίο δεν είχε προηγουμένως πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε διαβούλευση, όπως θα ήταν επιστημονικά, θεσμικά και πολιτικά επιβεβλημένο και αναμενόμενο».

● Μέχρι στιγμής, το μοναδικό διαθέσιμο υλικό για το εγχείρημα είναι η Στρατηγική Μελέτη (ΣΜΠΕ) του Ειδικού Πολεοδομικού για την ΠΥΡΚΑΛ, που υποστηρίζεται ότι ανταποκρίνεται στο βασικό εργαλείο πολεοδομικού σχεδιασμού, το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας του 2014 (νόμος 4277). Ομως, το ΡΣΑ, «αναγνωρίζει και υπερασπίζεται την πολυλειτουργικότητα και την τόνωση της κεντρικότητας του κέντρου της Αθήνας», ενώ «η περιοχή της Δάφνης-Υμηττού αναγνωρίζεται ως ένα “Τοπικό”, ούτε καν “Διαδημοτικό” κέντρο», δηλαδή ισότιμο με τα υπόλοιπα πενήντα πέντε δημοτικά κέντρα της Αθήνας-Αττικής.

● Είναι πρωτοφανές εγχείρημα «η μεταφορά του πυρήνα της κεντρικότητας του αθηναϊκού κέντρου πόλης από το πραγματικό γεωγραφικό και ιστορικό κέντρο της Αθήνας στην περιφέρεια της άκρης μιας μόλις ακτίνας του (αν θεωρήσουμε ως τέτοια το ζεύγος λεωφόρων Βουλιαγμένης – Ηλιουπόλεως), σε μια θέση χωρίς βάθος ενδοχώρας, με φυσικό όριο τον ορεινό όγκο Υμηττού, ένα από τα «ανελαστικά» όρια του Λεκανοπεδίου».

● Η εξαγγελία ότι μέσω του Κυβερνητικού Πάρκου θα απομακρυνθεί η ΠΥΡΚΑΛ δεν προσθέτει κάτι νέο, καθώς η απομάκρυνσή αυτή προβλέπεται ήδη από το Πολεοδομικό Σχέδιο Υμηττού του 1996.

● Η απόσταση μεταξύ σταθμών Μετρό και του νέου Πολεοδομικού Κέντρου είναι μεγαλύτερη από το όριο των 400-800 μέτρων για να εξασφαλίζεται η πεζή εξυπηρέτηση εργαζομένων και επισκεπτών. Η ιδέα για δημιουργία υπόγειας σήραγγας ενός χιλιομέτρου για την κυκλοφορία των πεζών θεωρείται προβληματική, τόσο από πλευράς κατασκευής όσο και λειτουργίας για μια μεσογειακή χώρα.

● Στα κτίρια του Κυβερνοπάρκου θα διατίθενται 9,28 τ.μ. ως χώρος εργασίας ανά εργαζόμενο ενώ στα εν λειτουργία κτίρια διατίθενται 14,28 τ.μ. έως και 34,6 τ.μ.

Άρης Χατζηγεωργίου