Σε απαράδεκτες συνθήκες εξακολουθούν να κρατούνται εκατοντάδες αιτούντες άσυλο στη χώρα μας, ειδικά σε ορισμένα Κέντρα Κράτησης όπου δεν υπάρχουν ούτε γιατροί ούτε διερμηνείς. ● Τραγικά παραδείγματα το Παρανέστι Δράμας και η Κόρινθος. ● Τα στοιχεία δημοσιοποιήθηκαν σε έκθεση της οργάνωσης «Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο».
Ούτε γιατρό ούτε διερμηνέα είχαν διαθέσιμο στο τέλος του 2023 οι 286 πρόσφυγες και μετανάστες που κρατούνταν στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης στο Παρανέστι της Δράμας, ενώ και στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης της Κορίνθου, το δεύτερο μεγαλύτερο της χώρας, υπήρχε μόνο ένας γιατρός και μόνο ένας διερμηνέας για τους 654 κρατούμενους.
H έκθεση της οργάνωσης Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA – Refugees Support Aegean) «Διοικητική Κράτηση το 2023: Αυθαίρετη στέρηση ελευθερίας των προσφύγων παρά το ανέφικτο της κράτησης», που δημοσιοποιήθηκε χθες, βασίζεται σε επίσημα στοιχεία που δόθηκαν μέσω του κοινοβουλευτικού ελέγχου (αίτηση κατάθεσης εγγράφων από 15 βουλευτές και βουλεύτριες του ΣΥΡΙΖΑ, με πρώτο τον Γιώργο Ψυχογιό).
Τα στοιχεία αναδεικνύουν τις μεγάλες ελλείψεις σε ιατρικό και άλλο προσωπικό της Ανώνυμης Εταιρείας Μονάδων Υγείας (ΑΕΜΥ) που δραστηριοποιείται στα κέντρα. Το συνολικό προσωπικό, στο οποίο περιλαμβάνονται διερμηνείς και διοικητικοί υπάλληλοι, αυξήθηκε σε 49 άτομα από 37 στα τέλη του 2022, ωστόσο παραμένει εξαιρετικά δυσανάλογο ως προς τις ανάγκες, «ενέχοντας σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και τη ζωή των κρατουμένων», όπως υπογραμμίζει η RSA. Στην Αμυγδαλέζα υπήρχαν 2 γιατροί για τους 799 κρατούμενους, στα υπόλοιπα κέντρα υπήρχε μόνο ένας γιατρός (εκτός από το Παρανέστι όπου δεν υπήρχε κανένας), ενώ δεν υπήρχε κανένας ψυχολόγος σε Ξάνθη και Φυλάκιο, κανένας κοινωνικός λειτουργός στην Κόρινθο, κανένας διερμηνέας στο Παρανέστι, όπως και κανένας επισκέπτης υγείας σε Παρανέστι, Ξάνθη και Φυλάκιο.
Τα επίσημα στοιχεία επιβεβαιώνουν τη ζοφερή εικόνα που είχαν αποτυπώσει παγίως οι εκθέσεις της αρμόδιας Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης ή πρόσφατα η διαδραστική βάση δεδομένων ανοιχτού κώδικα «Detention Landscapes» («Τοπία κράτησης», αποτέλεσμα συνεργασίας της ερευνητικής ομάδας Border Criminologies, του Δικτύου Παρακολούθησης της Συνοριακής Βίας και της οργάνωσης Mobile Info Team).
Ο συνολικός αριθμός διοικητικά κρατουμένων ανερχόταν στο τέλος του 2023 σε 2.303 άτομα, 2.042 σε έξι κέντρα κράτησης και 261 σε κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων. Ο αριθμός είναι ελαφρά μειωμένος σε σχέση με τους 2.813 διοικητικά κρατούμενους το 2022 και κοντά στα επίπεδα των 2.335 το 2021.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει η RSA, η στέρηση της ελευθερίας προσφύγων και μεταναστών εξακολουθεί να είναι συστηματική, με την ΕΛ.ΑΣ. να βγάζει 24.174 αποφάσεις διοικητικής κράτησης το 2023 (μειωμένες από τις 30.631 αποφάσεις το 2022 και αυξημένες από τις 21.044 το 2021), «ακόμη και προς χώρες στις οποίες οι επιστροφές δεν επιτρέπονται ούτε είναι εφικτές στην πράξη, κατά παράβαση των διεθνών υποχρεώσεων της Ελλάδας».
Η οργάνωση επισημαίνει ότι οι αστυνομικές αρχές εξακολουθούν να «καταστρατηγούν συστηματικά το ενωσιακό δίκαιο, καθώς εκδίδουν αδιακρίτως αποφάσεις απέλασης» ανθρώπων που φτάνουν στη χώρα μας και ζητούν άσυλο. Στις δέκα πρώτες θέσεις των χωρών προέλευσης των ατόμων εναντίον των οποίων βγήκε απόφαση απέλασης βρίσκονται η Συρία, το Αφγανιστάν, η Παλαιστίνη, η Ερυθραία και η Σομαλία, χώρες δηλαδή από τις οποίες προέρχεται πολύ μεγάλο ποσοστό δικαιούχων διεθνούς προστασίας, «γεγονός που καταδεικνύει τη συνέχιση της παράνομης αυτής πρακτικής», όπως υπογραμμίζει η RSA. Κι αυτό διότι δεν υπάρχει προοπτική απέλασης των ατόμων αυτών είτε στη χώρα της καταγωγής τους είτε στην Τουρκία, από την οποία εισήλθαν στο ελληνικό έδαφος, κάτι που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβολή διοικητικής κράτησης.
Οι παραβιάσεις της νομιμότητας εκ μέρους των ελληνικών αρχών συνεχίζονται. Η οργάνωση υπογραμμίζει τη «διαρκή και πλήρη έλλειψη δωρεάν νομικής συνδρομής» από το κράτος σε διοικητικά κρατούμενους, κατά παράβαση των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας. Οπως επισημαίνει, καμία ρύθμιση δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα για την παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής, παρ’ όλες τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ε.Ε. προ διετίας προς τη χώρα μας.
Τα στοιχεία αναδεικνύουν ότι οι κρατούμενοι έχουν εξαιρετικά ελλιπή πρόσβαση στο δικαίωμα να καταθέσουν προσφυγή στην αστυνομία κατά της απόφασης απέλασης. Από τις 29.869 αποφάσεις απέλασης που έβγαλε το 2023 η ΕΛ.ΑΣ., για μόνο 367 υπήρχε προσφυγή των ενδιαφερόμενων στην αστυνομία, και από αυτές τις προσφυγές έγιναν δεκτές μόνο 22, ποσοστό μόλις 6%.
Την ίδια στιγμή, για μία στις πέντε αποφάσεις κράτησης υπήρξε προσφυγή στα διοικητικά πρωτοδικεία, που έκαναν δεκτές το 45,6% των προσφυγών που εξετάστηκαν ως προς την ουσία τους.
Τέλος, η ανάλυση των στοιχείων των απελάσεων που πραγματοποιήθηκαν το 2023 αναδεικνύει εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά απέλασης των προσφύγων και μεταναστών που έρχονται από τον Εβρο ή από το Αιγαίο, παρόλο που αποτελούν τη μεγάλη πλειονότητα των ατόμων εναντίον των οποίων εκδίδονται αποφάσεις απέλασης και κράτησης. Από τις 6.340 απελάσεις το 2023, η συντριπτική πλειονότητα αφορά πολίτες Αλβανίας (2.488) και Γεωργίας (2.309), ενώ σημαντικός είναι ο αριθμός των απελάσεων πολιτών της Ε.Ε. από τη Βουλγαρία (106) και τη Ρουμανία (85).
