Οι κάτοικοι της Chiva, μιας μικρής πόλης στα περίχωρα της Βαλένθια, μπορούν να περιμένουν ένα ζοφερό μέλλον με επιδείνωση της ξηρασίας καθώς ο πλανήτης υπερθερμαίνεται και η χώρα στεγνώνει. Αλλά την Τρίτη, είδαν βροχοπτώσεις ενός έτους μέσα σε λίγες ώρες. Οι καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις που πλημμύρισαν τη νότια και την ανατολική Ισπανία το βράδυ της Τρίτης, γκρεμίζοντας γέφυρες και καταστρέφοντας πόλεις, έχουν σκοτώσει δεκάδες ανθρώπους.
Η ρύπανση από ορυκτά καύσιμα παίζει ρόλο στη στρέβλωση και των δύο άκρων του κύκλου του νερού:
- Η θερμότητα εξατμίζει το νερό, στεγνώνοντας τους ανθρώπους και τα φυτά, αλλά ο ζεστός αέρας μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία, αυξάνοντας την πιθανότητα καταστροφικών βροχοπτώσεων.
«Η ξηρασία και οι πλημμύρες είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε ο Στέφανο Ματέρια, Ιταλός επιστήμονας για το κλίμα στο Κέντρο Υπερυπολογιστών της Βαρκελώνης. Δήλωσε ότι μελέτες είχαν συνδέσει τις ξηρασίες στη Μεσόγειο με την κλιματική κρίση μέσω αλλαγών στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία την ίδια στιγμή που η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας είχε αυξήσει σημαντικά τη θερμοκρασία στην περιοχή.
- «Αυτό σημαίνει περισσότερη ενέργεια, περισσότερους υδρατμούς, περισσότερη αστάθεια. Όλα αυτά τα συστατικά τροφοδοτούν τρομακτικές καταιγίδες όταν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές», είπε. «Η Μεσόγειος Θάλασσα είναι μια ωρολογιακή βόμβα αυτές τις μέρες».
Η Ισπανία (μαζί με την Πορτογαλία, την Ιταλία και την Ελλάδα) υπομένει ήδη τη σκληρή πραγματικότητα αυτών που οι επιστήμονες του κλίματος αποκαλούν σύνθετους κινδύνους και αλυσιδωτές επιπτώσεις. Τα κύματα καύσωνα μετατρέπουν τα δάση σε προσάναμμα, πυροδοτώντας θανατηφόρες πυρκαγιές που πνίγουν τις πόλεις με καπνό. Οι ξηρασίες στεγνώνουν το έδαφος και εμποδίζουν τη γη να απορροφήσει νερό όταν πέφτει εξαιρετικά δυνατή βροχή. Τα σπάνια αποθέματα νερού, που έχουν ήδη αναγκάσει πόλεις όπως η Βαρκελώνη να υιοθετήσουν περιορισμούς έκτακτης ανάγκης στην κατανάλωση, αφήνουν τα αγροκτήματα και τα ξενοδοχεία με λιγότερη οικονομική προστασία για να επιβιώσουν από το επόμενο σοκ.
Η ζημιά που προκαλεί η κλιματική κατάρρευση στη νότια Ευρώπη είναι πιο εντυπωσιακή σε αριθμούς θανάτων λόγω θερμότητας. Την Τρίτη, ερευνητές από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης διαπίστωσαν ότι η κλιματική κατάρρευση βρισκόταν πίσω από περισσότερους από τους μισούς από τους 68.000 θανάτους από ζέστη κατά τη διάρκεια του καυτού καλοκαιριού του 2022 στην Ευρώπη. Ο αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη (που ήταν περίπου 10 φορές μεγαλύτερος από τον αριθμό των ανθρώπων που δολοφονήθηκαν στην Ευρώπη εκείνη τη χρονιά) ήταν μεγαλύτερος στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία.
- Οι επιστήμονες λένε ότι ο βίαιος καιρός που πλήττει την Ισπανία και τους γείτονές της είναι προάγγελος του τι μπορεί να περιμένει σύντομα η υπόλοιπη Ευρώπη.
Μια έρευνα από το Ευρωβαρόμετρο, τον Μάιο, διαπίστωσε ότι το 61% των Ισπανών «συμφωνούν απόλυτα» ότι τα περιβαλλοντικά ζητήματα έχουν άμεση επίδραση στην καθημερινή τους ζωή. Το ποσοστό είναι σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ, μικρότερο μόνο από της Μάλτας και της Κύπρου. Οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης είχαν πολύ μεγαλύτερο μερίδιο ανθρώπων που απλώς «τείνουν να συμφωνούν».
Η έκθεση σε βίαια καιρικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες στην Ισπανία την Τρίτη, μπορεί να υποκινήσει υποστήριξη για τη δράση για το κλίμα, αλλά οι ειδικοί προειδοποιούν να μην υπερεκτιμηθεί αυτή η επίδραση. Δημοσκοπήσεις μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Αυστραλία το 2019 διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που αρνούνταν την επιστημονική σύνδεση ανάμεσα στις πυρκαγιές και την κλιματική αλλαγή, δεν μεταπείστηκαν από την προσωπική εμπειρία της πυρκαγιάς, αν και η συνολική υποστήριξη για τη δράση για το κλίμα ήταν μεγαλύτερη μεταξύ των πληγέντων. Μια πρόσφατη μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσε ότι η έκθεση σε πλημμύρες και καύσωνες αύξησε την αποδοχή της επιστήμης του κλίματος, ιδιαίτερα μεταξύ των δεξιών ψηφοφόρων και των σκεπτικιστών για το κλίμα, αλλά είχε αμελητέο αντίκτυπο στην περιβαλλοντική συμπεριφορά των ανθρώπων.
- Οι ειδικοί για το κλίμα λένε ότι οι πλημμύρες θα πρέπει να χρησιμεύσουν ως υπενθύμιση για τη μείωση της ρύπανσης από τη θέρμανση του πλανήτη και τη βελτίωση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και των σχεδίων ταχείας αντίδρασης.
Η βροχόπτωση έρχεται ένα μήνα μετά τις φονικές πλημμύρες που έπληξαν την κεντρική Ευρώπη, τη δυτική Αφρική και τη νοτιοανατολική Ασία, και δύο εβδομάδες πριν από τη συνάντηση των διπλωματών για τη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα, την COP29 στο Αζερμπαϊτζάν.
«Οι τραγικές συνέπειες αυτού του γεγονότος δείχνουν ότι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας», δήλωσε η Λιζ Στίβενς, επιστήμονας των κλιματικών κινδύνων στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ. «Δεν πρέπει να πεθαίνουν άνθρωποι από αυτού του είδους τα προβλεπόμενα καιρικά φαινόμενα σε χώρες όπου έχουν τους πόρους για να τα αντιμετωπίσουν καλύτερα».
