Πολλές έρευνες/ στατιστικές  αποδεικνύουν την επικινδυνότητα του καπνίσματος, τοποθετώντας το στην κορυφή των αιτιών για καρδιαγγειακά συμβάματα, καρκίνο πνεύμονα, χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας και πολλών άλλων νοσημάτων.

Μολονότι υπάρχουν πολλές εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την διακοπή του καπνίσματος, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων των νέων και των εφήβων, επιλέγουν να καπνίζουν και να ακολουθούν τις νεότερες τάσεις στο κάπνισμα που θεωρούνται λιγότερο «επιβλαβείς».

Πολλοί είναι οι καπνιστές που επιλέγουν τα λεγόμενα «light» (ελαφρά), «mild» (ήπια) ή «lowtar» (χαμηλής περιεκτικότητας σε πίσσα) τσιγάρα, επειδή θεωρούν ότι αυτά τα τσιγάρα είναι περισσότερο «ασφαλή» για την υγεία τους από τα κανονικά τσιγάρα. Όμως η έκθεση σε πίσσα και νικοτίνη από ένα ελαφρύ τσιγάρο μπορεί να είναι εξίσου υψηλή με εκείνη ενός κανονικού τσιγάρου, ανάλογα με τον τρόπο εισπνοής του καπνού από τον καπνιστή. Συνεπώς, τα προϊόντα καπνού αυτού του είδους αποτελούν εξίσου σοβαρό κίνδυνο για την υγεία, όσο και τα κανονικά τσιγάρα.

Ηλεκτρονικές συσκευές

Νεότερες συσκευές καπνίσματος είναι οι «ηλεκτρονικές συσκευές εισπνοής νικοτίνης» ή αλλιώς «ηλεκτρονικά τσιγάρα», που δεν θεωρούνται προϊόντα καπνού, καθώς δεν περιέχουν καπνό αλλά μόνο νικοτίνη. Οι συσκευές αυτές θερμαίνουν ένα διάλυμα (e-liquid) προκειμένου να δημιουργήσουν ένα αερόλυμα, το οποίο στη συνέχεια εισπνέεται από τον χρήστη. Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ποικίλλουν ως προς τον τρόπο που παράγουν τις τοξικές ουσίες και διαχέουν τη νικοτίνη, εξαιτίας των διαφορών τους στο σχεδιασμό, στην ισχύ της μπαταρίας, στα κυκλώματα ελέγχου, καθώς και στις δυνατότητες τροποποίησης και προσαρμογής για χρήση και άλλων ουσιών, εκτός από τη νικοτίνη.

Ηλεκτρονικά τσιγάρα

Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα γνωστά ως e-cigs, e-hookahs, mods, vape pens, vapes- ιδιαιτέρως δημοφιλή στους νέους και τους εφήβους, πιθανώς για οικονομικούς λόγους άλλα και για την ποικιλία των γεύσεων, έχει φανεί ότι μπορεί να έχουν άμεση επίπτωση στους πνεύμονες προκαλώντας ακόμα και απειλητικές για τη ζωή πνευμονοπάθειες, όπως οξεία πνευμονική βλάβη (acute lung injury), διάμεσες πνευμονοπάθειες όπως οργανούμενη πνευμονία, οξεία ηωσινοφιλικη πνευμονία κ.ά., υπεζωκοτική συλλογή, δηλητηρίαση από νικοτίνη, καρδιαγγειακά συμβάματα, ακόμα και βήχα ή παρόξυνση άσθματος, ενώ οι μακροχρόνιες επιπτώσεις ως προς την καρκινογένεση και οι επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος μένουν να μελετηθούν. Υπάρχουν και άλλοι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στις συσκευές αυτές καθαυτές, όταν συμβεί έκρηξη με συνέπεια τραυματισμό και εγκαύματα στο πρόσωπο.

Θερμαινόμενα προϊόντα καπνού

Εναλλακτικός τρόπος καπνίσματος είναι τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού (ΘΠΚ) που παράγουν αερολύματα και περιέχουν νικοτίνη και άλλες πρόσθετες ουσίες. Τα ΘΠΚ μιμούνται τη συμπεριφορά του καπνίσματος των συμβατικών τσιγάρων. Θερμαίνουν τον καπνό για να παράγουν νικοτίνη, χρησιμοποιώντας συστήματα θέρμανσης με μπαταρία. Τα ΘΠΚ θερμαίνουν τον καπνό, μέσω ενός συστήματος θέρμανσης που περικλείεται σε μια συσκευή, έως τους 350°C (χαμηλότερο από τους 600°C στα συμβατικά τσιγάρα). Η συσκευή θέρμανσης λειτουργεί με μπαταρία και ο χρήστης, μέσω του ειδικού στομίου, εισπνέει ανά διαστήματα προκειμένου να λάβει ποσότητα του αερολύματος, το οποίο στη συνέχεια μεταφέρεται δια του στόματος στον οργανισμό.

Τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού που θεωρούνται και τα πιο «αθώα» περιέχουν χημικές ουσίες, που δεν βρίσκονται στον καπνό των τσιγάρων και ενδεχομένως να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Πάνω από 20 επιβλαβείς και δυνητικά επιβλαβείς χημικές ουσίες εμφανίζουν σημαντικά υψηλότερες τιμές αναφοράς στα ΘΠΚ σε σχέση με τα συμβατικά τσιγάρα. Συγκεκριμένα, 22 επιβλαβείς ή δυνητικά επιβλαβείς ουσίες στα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού ήταν πάνω από 200% υψηλότερες σε σχέση με τις τιμές στα συμβατικά τσιγάρα, ενώ για 7 ουσίες το ποσοστό ξεπερνούσε το 1.000%. Ανεξάρτητες μελέτες έδειξαν ότι τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού εκπέμπουν σημαντικά επίπεδα  συγκεκριμένων καρκινογόνων (νιτροζαμίνες, ακεταλδεΰδη) ή πιθανόν καρκινογόνων ουσιών (φορμαλδεΰδη, ακρυλαμίδιο), καθώς και άλλα τοξικά και ερεθιστικά συστατικά.

Τα νεότερα καπνικά προϊόντα έχουν παρουσιαστεί ως μεταβατικό στάδιο διακοπής καπνίσματος. Όμως, όχι μόνο δεν βοηθούν αλλά πολλοί καπνιστές καταλήγουν να χρησιμοποιούν και τα νεότερα και τα συμβατικά καπνικά προϊόντα. Ενώ, από την άλλη αυτοί που ξεκινούν «εναλλακτικά» έχουν σημαντικές πιθανότητες να μεταπέσουν στο κλασσικό τσιγάρο.

Παρουσιάζοντας λοιπόν τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος  ως αβλαβή ή ως λιγότερο βλαβερά, ωθούνται οι νέοι πιο εύκολα στο κάπνισμα.

Επίσης είναι πολύ νωρίς να εξαχθούν συμπεράσματα για την ασφάλεια και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις των ενναλακτικών τρόπων καπνίσματος. Αυτό που δεν πρέπει επουδενί να περάσει στη συνείδησή μας είναι ότι υπάρχει ασφαλές κάπνισμα. «Οτιδήποτε ξένο στους πνεύμονες, βλάπτει».

Δωρής Μιχαήλ
Πνευμονολόγος