Το draft του NBA το 1992 παραμένει έως και σήμερα ένα από τα πιο φημισμένα για την ποιότητα και την ποσότητα των ψηλών παικτών που επιλέχθηκαν στις κορυφαίες θέσεις.
Στο Νο1. ο Σακίλ Ο’ Νιλ, στο Νο. 2 ο Αλόνσο Μούρνινγκ και στο Νο. 3 ένας από τους κορυφαίους παίκτες στην ιστορία του NCAA και μοναδικός εκπρόσωπος αυτού στην πρώτη και αξεπέραστη Dream Team, o Κρίστιαν Λέτνερ. Στο Νο. 5 ο επίσης εντυπωσιακός στην τελευταία κολεγιακή χρονιά του, πάουερ φόργουορντ, Λαφόνσο Έλις και στο Νο. 6 ο παίκτης που, μαζί με τους προαναφερόμενους, συνέθεσε στο τέλος της σεζόν την all-star rookie πεντάδα του NBA για το 1993. Το όνομα του προκαλεί μάλλον ακόμα όχι και τόσο… γαλήνια συναισθήματα στον Γιάννη Ιωαννίδη: Τομ Γκουλιότα.
Το μικρότερο από τα εφτά παιδιά μιας αμιγώς μπασκετικής οικογένειας – ο πατέρας του ήταν 32 χρόνια προπονητής σε Γυμνάσιο, ενώ δύο από τα αδέρφια του ήταν αναγνωρίσιμα «project» στο Κολέγιο – ήταν αυτό με το περισσότερο ταλέντο. Ο Τομ εκτοξεύτηκε αγωνιστικά στην τελευταία κολεγιακή χρονιά του, έχοντας 22,5 πόντους, 9,8 ριμπ. και 3,1 ασίστ κατά μέσο όρο με το Νορθ Καρολάινα Στέιτ. Ήταν ένας πάουερ φόργουορντ ύψους 2.08μ. με εξαιρετική τεχνική κατάρτιση και περιφερειακό σουτ που του πρόσφεραν την ευχέρεια να παίξει με ιδιαίτερη επιτυχία και στο «3». Είχε 41% στο τρίποντο στην τετραετή θητεία του στο Πανεπιστήμιο, σουτάροντας 5,5 τρίποντα ανά ματς κατά μέσο όρο την τρίτη χρονιά του και περίπου 8 την τέταρτη!
Αυτός ο εκκολαπτόμενος σταρ, που επελέγη στο draft από τους Ουάσινγκτον Μπούλετς, εξελίχθηκε στον νταλγκά του προπονητή του Ολυμπιακού για τη δεύτερη θέση ξένου το καλοκαίρι του 1992. Λίγες εβδομάδες πριν ο νεοσύστατος ΕΣΑΚΕ είχε εγκρίνει το αίτημα των ΚΑΕ για είσοδο δεύτερου ξένου παίκτη στο πρωτάθλημα και απέμενε το ΟΚ της πολιτείας. Οι ομάδες τελούσαν υπό μεταγραφικό αμόκ, καθώς μετά το ’87 το μπάσκετ στην Ελλάδα είχε εξελιχθεί σε κοινωνικό φαινόμενο και η Α1 στο εν δυνάμει κορυφαίο πρωτάθλημα της Ευρώπης.
Ο Ολυμπιακός είχε εξασφαλίσει τη συμμετοχή στο Κύπελλο Πρωταθλητριών ως δεύτερος της προηγούμενης σεζόν (πίσω από τον ΠΑΟΚ) και σχεδίαζε να ολοκληρώσει τη μεγάλη αντεπίθεσή του, με το βλέμμα στο Final Four του ’93, που θα διεξαγόταν στο ΣΕΦ. «Μπορούμε να πάρουμε όποιον παίκτη θέλουμε», είχε διαμηνύσει ο Σωκράτης Κόκκαλης στον Ιωαννίδη, ο οποίος θα είχε αποσπάσει πιθανότατα την υπογραφή του Άρβιντας Σαμπόνις αν είχε επικυρωθεί νωρίτερα η συμμετοχή δεύτερου ξένου παίκτη στην Α1. Το status του Ζάρκο Πάσπαλιε ήταν αδιαπραγμάτευτο και ο Λιθουανός γίγαντας προτίμησε να υπογράψει στη Ρεάλ απ’ το να περιμένει τα νέα από το ελληνικό «μέτωπο».
Η… παρηγοριά του «ξανθού» για την απώλεια του Σαμπόνις ήταν ο Γκουλιότα. Κάτω από άκρα μυστικότητα, ο 22χρονος τότε Αμερικανός αφίχθη στην Ελλάδα για να διαπραγματευτεί τάχα την προοπτική συνεργασίας με τον Ολυμπιακό, που του είχε στρώσει… κυριολεκτικά κόκκινο χαλί.
Ο απόφοιτος του Νορθ Καρολάινα πέρασε ένα θαυμάσιο τριήμερο στην Ελλάδα, περιοδεύοντας στο Αιγαίο με το κότερο του Σωκράτη Κόκκαλη. Είχε φτάσει ινκόγκνιτο και πιθανόν το όνομα του θα παρέμενε εσαεί επτασφράγιστο μυστικό αν η άφιξη του δεν γινόταν αντιληπτή από έναν φίλαθλο του Ολυμπιακού που εργαζόταν στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Μέσω αυτού η είδηση έφτασε στα αυτιά ενός φίλου του δημοσιογράφου και τελικά η… κρουαζιέρα του Γκουλιότα στα ελληνικά νησιά «κρεμάστηκε» στα περίπτερα.
Ο Ολυμπιακός δεν θα είχε κανένα λόγο να βγάλει κατόπιν εορτής οτιδήποτε στη φόρα, καθώς η υπόθεση εξελίχθηκε σε φιάσκο ολκής. Ο Γκουλιότα αναχώρησε από την Ελλάδα με μια ηγεμονική πρόταση, αποδείχτηκε όμως ότι το κίνητρο της επίσκεψης του ήταν να «μπλοφάρει» στη διοίκηση των Ουάσινγκτον Μπούλετς (πιθανόν και η προαναφερόμενη… κρουαζιέρα). Εκείνα τα χρόνια οι νεόκοποι rookies διαπραγματεύονταν το ύψος του συμβολαίου με τις ομάδες που τους είχαν επιλέξει και ο Γκουλιότα δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος με την αρχική προσφορά. Με τη βοήθεια του… Ολυμπιακού πήρε τελικά αυτά που ζητούσε, αφήνοντας τον Γιώργο Σαλονίκη να περιμένει για μέρες πάνω από το Fax το υπογεγραμμένο συμβόλαιό του.
Για την ιστορία ο Γκουλιότα έκανε ορισμένες πολύ καλές σεζόν στο NBA, δεν έπαιξε πάντως ποτέ σε club που διακρίθηκε, συμμετέχοντας μόνο σε 12 αγώνες πλέι-οφ, στα 17 χρόνια καριέρας με εφτά διαφορετικές ομάδες. Στο pick της καριέρας του έγινε all-star, έχοντας με τη Μινεσότα 20,6π., 8,7 ριμπ. και 4,1 ασίστ κατά μέσο όρο. Ήταν κατά σύμπτωση η χρονιά (1996/97) που ο Ολυμπιακός εκτοξεύτηκε ως brand με την κατάκτηση του τριπλ-κράουν.
Το καλοκαίρι του ’92 και μετά τη «χυλόπιτα» από τον Γκουλιότα, οι ερυθρόλευκοι στράφηκαν σε μια λύση με περιορισμένο χρονικό ορίζοντα (Ροντ Χίγκινς), έχοντας κλείσει σε καθεστώς «Ομερτά» τον παίκτη που η μεταγραφή του θα έκανε πάταγο στην Ευρώπη, τον αείμνηστο Μόουζες Μαλόουν. Ο σοβαρός τραυματισμός του θρυλικού σέντερ όμως τους ανάγκασε να στραφούν στον Ουόλτερ Μπέρι και η συνέχεια είναι γνωστή. Πρωτάθλημα στην Ελλάδα με μειονέκτημα έδρας κόντρα σε ΠΑΟΚ και Παναθηναϊκό στα πλέι-οφ και ένα… πάτημα γραμμής μακριά από το Final Four του ΣΕΦ.
