Η... κατά λάθος ομολογία πρώην αξιωματούχου του Λιμενικού - "Είναι διεθνές αδίκημα"
Με ένα ντοκιμαντέρ-κόλαφο για τις ελληνικές αρχές, το BBC αναφέρεται σε μαρτυρίες σύμφωνα με τις οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν προκληθεί δεκάδες θάνατοι μεταναστών εξαιτίας της ελληνικής ακτοφυλακής, μεταξύ των οποίων και εννέα άτομα τα οποία άνθρωποι της ακτοφυλακής πέταξαν επίτηδες στη θάλασσα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το βρετανικό δίκτυο έδειξε σε πρώην ανώτερο στέλεχος του Λιμενικού ένα βίντεο στο οποίο φαίνονται 12 άνθρωποι να φορτώνονται σε σκάφος του Λιμενικού, και εν συνεχεία να εγκαταλείπονται σε αυτοσχέδια βάρκα. Η (κατά λάθος) αντίδρασή του; Πρόκειται για “προφανώς παράνομη” πράξη και για “διεθνές αδίκημα”.
Αν και η ελληνική κυβέρνηση έχει κατηγορηθεί πολλάκις για pushbacks προς την Τουρκία, πρακτική που είναι παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όμως αυτή είναι η πρώτη φορά που το BBC υπολογίζει τον αριθμό των περιστατικών στα οποία φέρονται να σημειώθηκαν θάνατοι ως αποτέλεσμα των ενεργειών της ελληνικής ακτοφυλακής. Τα 15 περιστατικά που ανέλυσε το BBC, με βάση στοιχεία από ελληνικά μέσα ενημέρωσης, ΜΚΟ και την τουρκική ακτοφυλακή, και σημειώθηκαν από τον Μάιο του 2020 έως τον Μάιο του 2023 είχαν ως αποτέλεσμα 43 θανάτους. Μάλιστα, σε τέσσερις περιπτώσεις το BBC επιβεβαίωσε τα περιστατικά με βάση αυτόπτες μάρτυρες.
Συγκλονιστικές μαρτυρίες
Σε πέντε από τα περιστατικά, μετανάστες ανέφεραν ότι οι ελληνικές αρχές τους πέταξαν απευθείας στη θάλασσα. Σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις εξήγησαν πώς είχαν αποβιβαστεί σε ελληνικά νησιά αλλά τους κυνήγησαν. Σε πολλά άλλα περιστατικά, μετανάστες είπαν ότι τους είχαν βάλει σε φουσκωτές σχεδίες χωρίς μοτέρ, οι οποίες στη συνέχεια ξεφούσκωσαν ή φαινόταν ότι είχαν τρυπηθεί.
Μία από τις πιο ανατριχιαστικές μαρτυρίες δόθηκε από έναν Καμερουνέζο, ο οποίος λέει ότι κυνηγήθηκε από τις ελληνικές αρχές μετά την απόβασή του στο νησί της Σάμου τον Σεπτέμβριο του 2021: “Μόλις είχαμε αγκυροβολήσει και η αστυνομία ήρθε από πίσω. Ήταν δύο αστυνομικοί ντυμένοι στα μαύρα και άλλοι τρεις με πολιτικά ρούχα. Ήταν μασκοφόροι, έβλεπες μόνο τα μάτια τους”.
Αυτός και άλλοι δύο – ένας άλλος από το Καμερούν και ένας από την Ακτή Ελεφαντοστού – μεταφέρθηκαν σε σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής, είπε, όπου τα γεγονότα πήραν τρομακτική τροπή. “Ξεκίνησαν με τον [άλλο] Καμερουνέζο. Τον πέταξαν στο νερό. Ο άνδρας από την Ακτή Ελεφαντοστού είπε: ‘σώσε με, δεν θέλω να πεθάνω… και τελικά μόνο το χέρι του ήταν πάνω από το νερό και το σώμα του κάτω. Σιγά-σιγά το χέρι του γλίστρησε από κάτω και το νερό τον τύλιξε”.
Ο άνδρας ισχυρίστηκε ότι οι απαγωγείς του τον χτύπησαν. “Μπουνιές έπεφταν βροχή στο κεφάλι μου. Ήταν σαν να γρονθοκοπούσαν ένα ζώο”. Στη συνέχεια λέει ότι τον έσπρωξαν επίσης στο νερό, χωρίς σωσίβιο. Μπόρεσε να κολυμπήσει μέχρι την ακτή, αλλά τα πτώματα των άλλων δύο – Sidy Keita και Didier Martial Kouamou Nana – ανασύρθηκαν στην τουρκική ακτογραμμή. Οι δικηγόροι του επιζώντος ζητούν από τις ελληνικές αρχές να ανοίξουν έρευνα για υπόθεση διπλής ανθρωποκτονίας.
Ένας άλλος άνδρας, από τη Σομαλία, είπε στο BBC πώς τον Μάρτιο του 2021 συνελήφθη από τον ελληνικό στρατό κατά την άφιξή του στο νησί της Χίου, ο οποίος στη συνέχεια τον παρέδωσε στην ελληνική ακτοφυλακή. Είπε ότι η ακτοφυλακή είχε δέσει τα χέρια του πίσω από την πλάτη του, πριν τον ρίξει στο νερό.
“Με πέταξαν δεμένο στη μέση της θάλασσας. Ήθελαν να πεθάνω”, είπε, προσθέτοντας ότι κατάφερε να επιβιώσει επιπλέοντας στην πλάτη του, πριν το ένα του χέρι απελευθερωθεί. Αλλά η θάλασσα ήταν ταραγμένη και τρεις στην ομάδα του πέθαναν. Ο άνδρας έφτασε εν τέλει σε στεριά, όπου και εντοπίστηκε από την τουρκική ακτοφυλακή.
Στο περιστατικό με τις μεγαλύτερες απώλειες ζωών -τον Σεπτέμβριο του 2022- ένα σκάφος που μετέφερε 85 μετανάστες αντιμετώπισε προβλήματα κοντά στο ελληνικό νησί της Ρόδου όταν κόπηκε η μηχανή του. Ο Μοχάμεντ, από τη Συρία, είπε στο BBC ότι κάλεσαν την ελληνική ακτοφυλακή για βοήθεια – η οποία τους φόρτωσε σε μια βάρκα, τους επέστρεψε στα τουρκικά ύδατα και τους έβαλε σε σωσίβιες λέμβους. Ο Μοχάμεντ λέει ότι η σχεδία που δόθηκε στον ίδιο και την οικογένειά του δεν είχε σωστά κλεισμένη τη βαλβίδα της.
“Αρχίσαμε αμέσως να βυθιζόμαστε, το είδαν… Μας άκουσαν όλους να ουρλιάζουμε, και παρόλα αυτά μας άφησαν”, είπε στο BBC. “Το πρώτο παιδί που πέθανε ήταν ο γιος του ξαδέρφου μου… Μετά ήταν ένα προς ένα. Ένα άλλο παιδί, ένα άλλο παιδί, μετά ο ίδιος ο ξάδερφός μου εξαφανίστηκε. Μέχρι το πρωί επτά ή οκτώ παιδιά είχαν πεθάνει. Τα παιδιά μου πέθαναν μέχρι το πρωί… ακριβώς πριν φτάσει η τουρκική ακτοφυλακή”.
Η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει σε όλους τους μετανάστες που ζητούν άσυλο να δηλώσουν την αίτησή τους σε πολλά από τα νησιά σε ειδικά κέντρα καταγραφής. Αλλά οι άνθρωποι που μίλησαν στο BBC υποστήριξαν ότι συνελήφθησαν πριν προλάβουν να φτάσουν σε αυτά τα κέντρα. Είπαν ότι αυτοί οι άνδρες προφανώς λειτουργούσαν κρυφά – χωρίς στολές και συχνά αποκρύποντας τα στοιχεία του προσώπου τους.
Η… κατά λάθος ομολογία
Το BBC παρουσίασε σχετικό υλικό στον Δημήτρη Μπαλτάκο, πρώην αξιωματικό του Λιμενικού Σώματος. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, εκείνος απέφυγε να κάνει εικασίες για το τι έδειχναν τα πλάνα, έχοντας αρνηθεί νωρίτερα ότι η ελληνική ακτοφυλακή θα κληθεί ποτέ να κάνει οτιδήποτε παράνομο. Αλλά σε ένα διάλειμμα, καταγράφηκε να λέει σε κάποιον εκτός πλάνου στα ελληνικά: “Δεν τους έχω πει πολλά, ε; Για πες… Ξεκάθαρα, εντάξει, τι να πω; Απ’ έξω βλέποντάς το, είναι ξεκάθαρο, δεν είναι; Δε θέλει πυρηνική φυσική. Δεν ξέρω γιατί το κάνανε μέρα μεσημέρι… Ξεκάθαρα πράγματα, προφανώς. Είναι διεθνές αδίκημα”.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν υλικό από το ντοκιμαντέρ Dead Calm: Killing in the Med? που θα προβληθεί σήμερα το βράδυ από το BBC.
