Ο Επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης επισημαίνει τα ελλείμματα σε κράτος Δικαίου, μεταναστευτικό, δικαιώματα Ρομά, αλλά και στην Ελευθερία του Τύπου
Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Μάικλ Ο' Φλάχερτι πραγματοποίησε επίσκεψη στην Ελλάδα από τις 3 έως τις 7 Φεβρουαρίου 2025, κατά την οποία εστίασε στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο των επιχειρήσεων συνοριακού ελέγχου και στα ανθρώπινα δικαιώματα των Ρομά.
Εκφράζει τις ευχαριστίες του προς τις ελληνικές αρχές για τη συνεργασία τους και για τις ανοιχτές συζητήσεις.
Ο Επίτροπος αναγνωρίζει τις προκλήσεις που θέτουν οι αφίξεις αιτούντων άσυλο και μεταναστών, εν όψει της γεωγραφικής θέσης της Ελλάδας και των επίμονα ανεπαρκών επιπέδων ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει επίσης ένα εξελισσόμενο πλαίσιο, με νέες διαδρομές προς την Κρήτη και τη Ρόδο να εμφανίζονται.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Επίτροπος χαιρετίζει την προσεκτική προσέγγιση των ελληνικών αρχών όσον αφορά το καθεστώς των Σύριων αιτούντων άσυλο (βλ. δήλωση του Επιτρόπου της 10ης Δεκεμβρίου 2024). Κατά την επίσκεψή του, ο Επίτροπος εστίασε στο τραγικό ναυάγιο της Πύλου του Ιουνίου 2023, στο οποίο έχασαν τη ζωή τους περίπου 750 άνθρωποι.
Συναντήθηκε με τον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος μόλις είχε ολοκληρώσει την έκθεση για την έρευνά του για ενέργειες και παραλείψεις μελών του Λιμενικού Σώματος κατά τη διαχείριση του περιστατικού στις 13 και 14 Ιουνίου 2023, καθώς και με επιζώντες, δικηγόρους και ΜΚΟ που τους υποστήριζαν.
Ο Επίτροπος, ο οποίος βρίσκεται σε στενή επαφή με τον Διαμεσολαβητή, σημειώνει τα σημαντικά ευρήματά του και ενθαρρύνει τις αρχές να αναλάβουν αποφασιστικά μέτρα για να εξασφαλίσουν την κατάλληλη ποινική και πειθαρχική λογοδοσία. Αρκετοί συνομιλητές του Επιτρόπου επέστησαν την προσοχή του στις αναφορές για συνεχιζόμενες συνοπτικές επιστροφές, συχνά συνοδευόμενες από βία, τόσο στα χερσαία όσο και στα θαλάσσια σύνορα.
Υπό το πρίσμα των πρόσφατων πορισμάτων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σχετικά με ισχυρές ενδείξεις ύπαρξης συστηματικής πρακτικής «επαναπροώθησης» υπηκόων τρίτων χωρών από τις ελληνικές αρχές, ο Επίτροπος προτρέπει την Ελλάδα να υιοθετήσει μια προσέγγιση μηδενικής ανοχής και καλεί να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι.
Ο Επίτροπος υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της ανεξάρτητης παρακολούθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο των επιχειρήσεων ελέγχου των συνόρων και ενθαρρύνει τις αρχές να διασφαλίσουν ότι οι νέοι μηχανισμοί που έχουν συσταθεί στο πλαίσιο του Συμφώνου της ΕΕ για το Άσυλο και τη Μετανάστευση είναι αποτελεσματικοί.
Συνιστά να ακολουθούν τις οδηγίες της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σημειώνοντας την απότομη αύξηση των αφίξεων στη Ρόδο και την Κρήτη, καθώς και τον υπερπληθυσμό σε αρκετές υπάρχουσες εγκαταστάσεις σε άλλα νησιά, ο Επίτροπος ζητά επαρκείς εγκαταστάσεις υποδοχής, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, και γρήγορες μεταφορές, ιδίως ασυνόδευτων ανηλίκων, από τα νησιά στην ηπειρωτική χώρα.
Ο Επίτροπος αναφέρθηκε επίσης σε θέματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ρομά.
Βασιζόμενος σε μια αποστολή που πραγματοποίησε τον Ιούνιο του 2024 στη Θεσσαλονίκη, ο Επίτροπος έδωσε ιδιαίτερη προσοχή σε θέματα επαρκούς στέγασης και αστυνομικής βίας.
Ο Επίτροπος χαιρετίζει την υιοθέτηση μιας συνολικής Εθνικής Στρατηγικής και Σχεδίου Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά και την προφανή δέσμευση για την εφαρμογή της καθώς και τις προσπάθειες διυπουργικού συντονισμού υπό την ηγεσία του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογενειακών Υποθέσεων.
Ωστόσο, σημειώνει την ανάγκη να ξεπεραστούν τα εμπόδια στην τοπική εφαρμογή της στρατηγικής και την ανάγκη να ενισχυθεί η συμμετοχή των Ρομά μελών της κοινωνίας στο σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των σχετικών μέτρων.
Κατά την επίσκεψή του σε οικισμό στο Χαλάνδρι, ο Επίτροπος παρατήρησε ότι, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι κάτοικοί του και ο δήμος, οι συνθήκες στέγασης παραμένουν άθλιες και οι κοινότητες Ρομά που ζουν εκεί αντιμετωπίζουν επίμονες διακρίσεις στην καθημερινή τους ζωή.
Όπως δήλωσε σε βίντεο που καταγράφηκε κατά την επίσκεψή του στο Χαλάνδρι, "όλοι μας, σε όλη την Ευρώπη, πρέπει να ξυπνήσουμε για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι Ρομά. Πρέπει να συνεργαστούμε μαζί τους για να τιμήσουμε και να σεβαστούμε τα ανθρώπινα δικαιώματά τους".
Γενικότερα,έδειξε ιδιαίτερη προσοχή στο επιδεινούμενο περιβάλλον για τους επαγγελματίες νομικούς και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που υποστηρίζουν ευάλωτα άτομα, καθώς και για τους ερευνητές δημοσιογράφους.
Υπενθυμίζει ότι είναι σημαντικό για ισχυρά κράτη που βασίζονται στο κράτος δικαίου να εκτιμάται και να υποστηρίζεται ο ρόλος και το έργο της κοινωνίας των πολιτών και των μέσων ενημέρωσης.
Παρατηρεί επίσης ότι οι εισαγγελικές υπηρεσίες θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι αποτελεσματικές έρευνες διεξάγονται σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Οι παρατηρήσεις του Επιτρόπου αναμένονται.
Κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα, ο Επίτροπος συναντήθηκε με τον Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Νικόλαο Παναγιωτόπουλο, τον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Χρήστο Στυλιανίδη, τον Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογενειακής Πολιτικής, Σοφία Ζαχαράκη, την Υφυπουργό Εξωτερικών, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, την ελληνική αντιπροσωπεία στο Ανώτατο Κοινοβουλευτικό Συμβούλιο του Ανώτατου Δικαστηρίου
