Ήταν 30 Σεπτέμβρη του 1955, όταν ο Τζέιμς Ντιν, λίγους μήνες προτού συμπληρώσει τα 25 μόλις χρόνια του, σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, καθ’ οδόν προς το Σαλίνας, όπου διεξάγονταν αγώνες ταχύτητας. Η απώλειά του βύθισε στη θλίψη όχι μόνο το κοινό αλλά και τον καλλιτεχνικό κόσμο.
Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΜΠΟΥΛΙΑΡΗ
Προσωπικά, από μικρή είχα σχηματίσει την εντύπωση ότι έφταιγε η υπερβολική ταχύτητα και η κακή του όραση – κάποιοι έλεγαν ότι αρνιόταν να φορέσει τα γυαλιά του, τη στιγμή που τα φορούσε σχεδόν πάντα και έχει ποζάρει φορώντας τα σε άπειρες φωτογραφίες. Επίσης, όπως και πολλοί άλλοι, μεγαλύτεροι σε ηλικία από μένα και ωριμότεροι, είχα ταυτίσει τον ηθοποιό αποκλειστικά με τους ρόλους του.
Το βιβλίο ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΕΝΟΣ ΜΥΘΟΥ, JAMES DEAN, του Τζορτζ Πέρι, ξεδιαλύνει τις παραπάνω εσφαλμένες εντυπώσεις και βοηθάει τον αναγνώστη να καταλάβει ότι, αν και η γρήγορη οδήγηση θα μπορούσε να είναι η αιτία θανάτου του, στην πραγματικότητα όμως ήταν η τύχη που έπαιξε το ρόλο της με μια απλή αλλά μοιραία σύμπτωση. Επίσης, φωτίζει την προσωπικότητα του Τζέιμς Ντιν, ο οποίος ήταν ουσιαστικά ένας νέος διανοούμενος, έξυπνος, ευαίσθητος, ταλαντούχος, αφοσιωμένος στην τέχνη γενικότερα και την υποκριτική, την οποία ήδη από την ηλικία των δεκαεφτά ετών, ίσως και ενωρίτερα, είχε ορίσει ως σκοπό της ζωής του.
Το βιβλίο αποτελεί μια υπέροχη, μοναδική έκδοση, που σκιαγραφεί το πορτρέτο του απόλυτου κινηματογραφικού ειδώλου, μια φωτο-βιογραφία που αποκαλύπτει το πρόσωπο πίσω από τον μύθο. Είναι ένας πληρέστατος τόμος, που περιλαμβάνει όλες τις πληροφορίες για τον Τζέιμς Ντιν, σχετικά με τα Πρώτα Χρόνια, τη Μαθητεία, πώς έγινε Σταρ και στο τέλος, Θρύλος, και οι οποίες αναπτύσσονται στα αντίστοιχα, ομώνυμα, τέσσερα πρώτα κεφάλαια του τόμου. Μετά από αυτά ακολουθούν: Χρονολόγιο, οι Θεατρικές και Τηλεοπτικές εμφανίσεις του, Φιλμογραφία, Βιβλιογραφία, Ευρετήριο ονομάτων και Ευχαριστίες του συγγραφέα.
Ο πολυτελής, σκληρόδετος τόμος είναι εκπληκτικά εμπλουτισμένος με Χειρόγραφες επιστολές και σημειώματα του Τζέιμς, Φωτογραφίες από το Οικογενειακό Αρχείο, Αφίσες Ταινιών, και φυσικά εξαιρετικές Φωτογραφίες του Ντένις Στοκ, Ρόι Σατ και άλλων. Επίσης, στο βιβλίο, συγγενείς, φίλοι και συνεργάτες, μιλούν για τον ευφυή, «επαναστάτη» καλλιτέχνη, ενώ δίνονται στη δημοσιότητα άγνωστες λεπτομέρειες για το μοιραίο ατύχημα που του στοίχισε τη ζωή.
Είπαν γι’ αυτόν:
«Πιστεύω ότι αν είχε ζήσει περισσότερο, θα γύριζε μερικές καταπληκτικές ταινίες. Διέθετε ευαισθησία και την ικανότητα να εκφράζει το συναίσθημα». (Γκάρι Κούπερ)
«Σε αυτό που έκανε, ήταν καλύτερος από οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο». (Σάμι Ντέιβις Τζούνιορ)
«Ήταν ευαίσθητος, με κάποια απρόβλεπτα στοιχεία στον χαρακτήρα του. Δεν ήταν ηφαιστειώδης, ούτε εκρηκτικός, αλλά διέθετε υπόγεια ενέργεια και απέπνεε την απροσδιόριστη αίσθηση ενός πληγωμένου ανθρώπου». (Μάρλον Μπράντο)
«Λέγεται ότι ο Μάρλον Μπράντο άλλαξε τον τρόπο ερμηνείας των ηθοποιών, ενώ ο Τζέιμς Ντιν άλλαξε τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Το πιστεύω». (Μάρτιν Σιν)
«Ο Τζέιμς Ντιν ήταν η απόλυτη ενσάρκωση της αέναης πάλης. Ήταν η αθωότητα που πάλευε με την εμπειρία, τα νιάτα που πάλευαν με τα γηρατειά, ο άνθρωπος που πάλευε με την εικόνα του. Όμως, από κάθε άποψη, η πάλη του αντικατόπτριζε μια γενιά επαναστατών χωρίς αιτία». (Άντι Ουόρχολ)
Εν κατακλείδι, το ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΕΝΟΣ ΜΥΘΟΥ, είναι ένα γοητευτικό βιβλίο, πολύ ενδιαφέρον και, τολμώ να πω, απαραίτητο για όσους τον αγάπησαν, τον θαύμασαν και επηρεάστηκαν απ’ αυτόν (και νομίζω δεν είναι λίγοι, μονάχα δυο-τρεις γενιές…) Κι αν κάποιοι λένε ότι το βιβλίο παρουσιάζει τον Τζέιμς όπως θέλει η οικογένειά του να τον θυμάται το κοινό, και ίσως έχουν δίκιο, έχω να πω ότι κάτι τέτοιο, το θεωρώ όχι μόνο δικαιολογημένο αλλά και επιβεβλημένο.
Σημείωση: Σε συνδυασμό με την ανάγνωση του βιβλίου, παρακολούθησα και δύο ταινίες που αναφέρονται στον Τζέιμς Ντιν, με σκοπό να τον γνωρίσω καλλίτερα ως άνθρωπο και καλλιτέχνη:
Η πρώτη λέγεται «JAMES DEAN» (2001) και στον ομώνυμο ρόλο βρίσκουμε τoν James Franco (http://www.imdb.com/title/tt0240628/),
ενώ η δεύτερη λέγεται «LIFE»(2015) και στον ομώνυμο ρόλο βρίσκουμε τον Dane DeHaan (http://www.imdb.com/title/tt2948840/).
Η πρώτη είναι κατά τη γνώμη μου πολύ καλύτερη από άποψη ηθοποιίας και βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην αλήθεια. Διεισδύει στον ψυχισμό του Τζέιμς και φέρνει στην επιφάνεια τα ψυχικά του τραύματα, την απώλεια της μητέρας αλλά και την οδυνηρή σχέση με τον πατέρα. Η δεύτερη, απλώς, με έκανε να αναρωτιέμαι διαρκώς: «Μα είναι αυτός ο Τζέιμς Ντιν;» Οπότε, όπως καταλαβαίνετε, συνιστώ ανεπιφύλακτα την πρώτη και παλαιότερη.
JAMES DEAN-Το πορτρέτο ενός μύθου
του George Perry
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2006
Μετάφραση: Γιάννης Καστανάρας, Πάνος Τομαράς
Σκληρόδετος, πολυτελής τόμος, 242 Σελίδων
«Να ονειρεύεσαι σαν να πρόκειται να ζήσεις για πάντα.
Να ζεις σαν να πρόκειται να πεθάνεις σήμερα».
ΤΖΕΪΜΣ ΝΤΙΝ
